Category: Hugleiðingar

Nú ein politikari aftur gevur okkum síni boð uppá, hvussu “rúsevnistrupuleikin” skal loysast, so má eg tíanverri endurtaka meg.

Tí jú, vit hava absolutt ein rúsevnistrupuleika, men sjónarmiðið á, hvør trupuleikin er, er tíanverri, sum rúsevnispolitikkur hevur verið í meira enn hundra ár. Sjálvt í londum sum USA, har man hevur havt alvápnaði herlið at verja landamørkini, hevur hesin leistur einki hjálpt.

Trupulleikin er ikki rúsevnisnýtsla, men rúsevnismisnýtsla. Harumframt eru vandamiklu rúsevnisblandingarnar ein stórur trupulleiki. Eisini hevur verandi rúsevnispolitikkur skapt eina g´róðrarbotn fyri nøkrum heilt hol í høvdið vandamiklum rúsevnum, ið bert yvirliva í einum forboðs klima.

Fólk keypa rúsevni, frá fólki, ið aldeilis ikki eru kompetent at selja ella fyri sovítt keypa rúsevni. Ofta eru “skitin” rúsevni í umferð. Tað merkir, at okkurt ov sterkt ella ov illa blandað verður selt, sum okkurt, ið tað ikki er, úrslitið er deyðir ungdómar, ið bara ætlaðu at stuttleika sær eina løtu.

Eisini er ein trupuleiki rúsevni, ið eru so vandamikil og oyðileggjandi, at tey bert yvirliva, tí fólk ikki hava ráð til annað, man kann nevna Krokodile, ið gera stóran skaða á brúkaran. Hetta hevði als ikki komið uppá tal, um veikari og minni skaðilig rúsevni vóru atkomilig.

Rúsevni eru ov stórt álvarsmál, til at lata tey kriminellu taka sær av teimum. Øll vita, at rúsevni fara at verða brúkt, løgreglan kann kanna fólk, handtaka fólk, ræða fólk, kropsvisitera fólk og fæ, í klæðum og endatarmum, men óansæð verður altíð møguligt at ogna sær rúsevni. Hetta sigur søgan okkum, og forboð hevur ongantíð riggað.

Sjálvt í fongslum, sum hava múrar við píkatráði og vápnaðum vaktum og yvirvakingartólum, sleppa rúsevni í stórum mongdum inn. Tá tað ikki riggar í einum so væl kontroleraðum og avmarkaðum øki, sum einum fongsli, hvussu skulu vit so klára at basa rúsevnanýtsluni í øllum samfelagnum?.

Vilja vit veruliga sum samfelag góðtaka, at okkara ungu fólk vera sett í so stóran óneyðugan vanda, tá loysnin er so einføld. Lat kompetentar myndugleikar taka sær av søluni av rúsevnum. Selji tað í rúsevnishandlum, á sama hátt sum rúsdrekka verður selt í Rúsuni í Føroyum. Legg avgjøld á tey, á sama hátt sum við rúsdrekka.

Okkara fólkavaldu mugu gera tað, ið neyðugt er. At legalisera og stýra útbreiðsluni av rúsevnum,.

Eg fari at enda við nøkrum argumentum fyri, at legalisera øll rúsevni, og so mugu vit vóna, at rationellu argumentini fer at stýra avgerðunum hjá okkara fólkavaldu:

– Eyka inntøkan av avgjøldum á rúsevni, fer at geva somikið nógv til landskassan, at tit kunnu seta skattin uppaftur meira niður, hetta er enn eitt alternativ til inntøkuskattin, ið fólk báðumegin miðjuna hava leitað eftir.

– Við at skipa søluna fáa vit yvirblikk yvir nýtsluna.

– Meðan nýtslan møguliga veksur av legalisering, so bendur alt á at misnýtslan minkar.

– Krøv kunnu setast til góðskuna og skaðiligheitina av rúsevnunum.

– Fíggjarliga grundarlagið hjá teimum kriminellu hvørvur.

– Vit sleppa undan at seta okkara ungu fólk í fongsul, og spara útreiðslur til hetta.

– Forboð í 100 ár hevur ikki riggað, so tað man neyvan fara at rigga nú

– Rúsevni eru ov stórt álvarsmál til at lata tey kriminellu taka sær av tí

Í kvøld 8. mars helt Føroya Fólkaháskúli bannikvøld í høllini, hetta er røðan, ið eg helt.

Kyss meg í reyvina!

Eg eri feminist!

Koli tann, sum tað kennist inn í helvitisliga gott at standa her frammanfyri tykkum í kvøld. 

Í hesum krígshelviti, ið vit eru í, havi eg hug til senda nakrar illbønir til eystur Evropa, har hesin dagur vanliga verður hildin í so forbannað nógv størri mun enn her hjá okkum, men í ár er hann sjálvandi eisini har merktur av tí fananskapi, ið gongur fyri seg. 

Í Russlandi er 8. mars ein tjóðarhátíð og almennur frídagur. Hetta er fanime kampdagur kvinnunar!

Eg hevði ynskt, at tær brúktu dagin í ár til at taka kampin upp móti hasum lortendanum Putin.

Um ein kvinna sat við valdið í Russlandi, tí so vóru vit fanin steiki ikki, har vit eru í dag.

Men er eri for heita hula ikki komin her fyri at tosa um eitt lorta kríggj hjá ein svøkum murti við oyrum. Illanstíð, tað kann bíða til í morgin, helvitis fukking fokk

Eg eri komin at skræða meg um, størstu fanans forðingirnar fyri javnrætti í Føroyum: 

Tær eru: fanin gali børn og hasin satans forrætturin hjá kvinnum til barsil. 

Ein devulsbesett alliansa av havisjúkum, stuttskygdum kvinnum og ultra konservativum gomlum mannligum mogghøvdum neyðhalda um hendan forrætt. 

Ójavnin innan barsil er lutvíst politiskt grundaður, men hann hevur pínadoyð nógv meira støði í patriarkalska samfelagnum. 

Men tað ber fanin steiki til at broyta ójavnan politisk, um man bara fucking vil!

Tað sum er so skítironiskt er, at hesar quislings kvinnurnar, ið kempa fyri forrættinum hjá kvinnum til barsil, halda seg kempa fyri kvinnurættindum, men í roynd og veru halda tær sínum egna kyni niðrið. 

Svartasta Stockholmssyndrom! 

Eitt ungt kvinnuligt valevni hjá Tjóðveldi á seinasta løgtingsvali var so satans samd við Jógvan á Lakjuni um barsilsviðurskifti. Tá  er annar av teimum heilt úti at skíta. Tað pjøvist man ikki at vera langt yvir amøbustøði fyri at skilja. 

Eg havi fýra synir og tað var pínadoyð ikki fyrr enn, tá tann yngsti varð føddur, at eg fór í barsil, longur enn teir lúsuttu 14 dagarnar, sum vit til neyð kundu kradda okkum til í mínari tíð. 

Ikki tí, eg helt meg fanin koli tann ikki vera ein verri pápa, enn mamma teirra var mamma. Lort heldur!

Nei, tað var tí, at mamman átti hatta devulsins barslið. 

Tað var eingin fanans kjansur, at hon lat meg fáa eitt so mikið sum eitt murtahár burturav hennara tíð. 

Gamaní segði lógin, at eitt skvett av tíðini var til deiling. Men tað var eingin tramans ivi um, hon eisini átti tað tíðina. Tað høvdu kvinnur átt síðan barsilskipanin kom, og tað “áttu” kvinnur óløntar áðrenn tað. 

Tí kóka vit tað ordiliga niður, so eru vit enn har, at kvinnan devilin steiki, bara skal makka rætt og passa sínar lortungar. 

Einasta fanans orsøk, at eg slapp í barsil við yngsta barninum, var tí eg skuldi skriva hatta lorta spesialið liðugt, sum eg hevði súltað í fleiri ár,  og sum tí eisini var í hennara økonomiska áhuga.

Men eg standi ikki bara her sum ein jánkasligu forsmáðaður pápi og fræt ørur feminist.  Eg eri, hann brenni tann, eisini stjóri, stjóri fyri nøkrum so helvitisliga dugnaligum fólkum. 

Summi hava børn, og summi hava verið í barsil. Ikki bert kvinnurnar, eisini menn. Hetta eyggi eg eisini teimum til, biði kvinnurnar um for fanin at deila við mannin og mennirnar um at taka sín part.

Tað er sum stjóri, at eg síggi, hvussu hatta forpulaða barsil árið knúsar yrkisleiðina hjá kvinnum.

Eitt ár er forbannað long tíð, heilt forbannað long tíð.

Tá tú hvørvur eitt heilt ár av arbeiðsmarknaðinum, missir tú so ólukksáliga nógv.

Tú missur títt pláss í felagsskapinum, ið eitt arbeiðspláss er. 

Tú missur for helviti  títt pláss í hirarkinum

Tú missur hann koli tann pensjón! Tína fucking framtíð!

Tú missur Guð hjálpi mær løn!

Tú missur fet í tíni fakligu menning

Ja tú missur for tramin førleikar, tí tú ikki arbeiðir innan øki í eitt heilt ár.

Menn taka súp meg í reyvina bara 8% av barslinum í Føroyum, eru tit klár yvir, hvussu krympimurta lítið tað er?

Tað er steiki tann bara tær fýra vikurnar, ið eru oyramerktar til menn. Menn taka ikki av deilitíðini, tí teir eiga einki fanans í henni. 

92% av barslinum verður tikin av kvinnum, fucking 92%! Um nakar skuldi ivast, um eg havi rætt í mínum niðurstøðum, so droppa tað, tølini tala sítt týðiliga mál!

Tað er faktiskt til skít etandi býtt, at nakar arbeiðsgevari velur at geva eini ungari kvinnu eitt leiðslustarv, um ein maður ella ein eldri kvinna bara eru nær námind so kvalifiseraður sum unga kvinnan. 

Er tað ikki fræt í ørviti, at leggja leiðsluábyrgd á ein, ið mest sannlíkt verður vekk upp í eitt heilt ár, kanska upp til 3-4 ferðir komandi 10-15 árini?

Tí mugu vit smildra devulsbesettu alliansuna millum havisjúkar og stuttskygdar quislings kvinnur og virðiskonservativar gamlar gimpar. 

Vit mugu bróta barsilin í tvey – helvt um helvt, eitt hálvt ár til pápan og eitt hálvt ár til mammuna – og einki fanans roks. 

Eitt hálvt ár av arbeiðsmarknaðinum kann man steiki tann klára. Tað turrmoggar ikki tína yrkisleið, og tað loysir  ójavnan, tí menn og kvinnur eru javnstillaði.

Eg veit væl, at okkurt smávegis er broytt síðan mína tíð, men enn eru bert skidi fýra vikur oyramerktar til pápan, meðan 14 vikur eru oyramerktar til mammuna. 

At 34 vikur eru til býtis er ein fucking joke. Tí sum ein kvinna, ið eg kenni, spurdi mannin: Tú ætlar for helviti ikki, at brúka av mínum vikum?

Hvussu heitasta skal ein maður eisini forklára seg fyri arbeiðsgevarum, ið sær barsil longur enn 4 vikur, sum pilletandi ónormalt? 

Man má brenni tann, næstan biðja um loyvi, hóast tað skal eitast var vera tín forpulaði rættur at kunna sleppa at deila við mammuna. 

Lóggavan við fastari pápakvotu og fastari mammukvotu, ger barsil til mansins fucking rætt. 

Tað broytir hasa helvitis konventiónina, á sama hátt sum verandi fýra vikur hava broytt konventiónina. 

Tað er fanime eingin, sum setur spurnartekin við, um ein maður tekur tær vikurnar ið pápin hevur oyramerktar, tá kann ein maður endiliga siga við arbeiðsgevaran, eg fari í barsil seks mánaðir, góðtak tað, ella súp meg!

Og fyri arbeiðsgevaran verður ein ung kvinna eitt líka fanans gott alternativ sum ein ungur maður.

Tað er einki undarligt í, at málið um rúsdrekkakoyringina hjá Jørgen Niclasen fyllir nógv í miðlum, í sosialum miðlum og í samrøðuni millum fólk.

Jørgen er ein polariserandi figurur, og hann sat í einum av landsins hægstu størvum.

Tá hann so ger nakað álvarsamt kriminielt, og velur at leggja landsstýrissessin frá sær, so eru nógv, ið síggja møguleikan at herja á, eisini eru tað nógv, ið heilt legitimt eru sera ill. 

Tí lat tað vera sagt beinanvegin, at rúsdrekkakoyring er álvarsom.

Tað sum harmar meg mest í øllum hesum, er at fólk faktiskt royna at bagatellisera rúsdrekkakoyring.

Eg havi lisið vanlig skilafólk siga, at rúsdrekkakoyring ikki hevur stórvegis uppá seg, at hetta er nakað, sum so nógv gera. Onnur siga, at hetta ikki er tað versta, ið hann hevur gjørt, at onnur uppaftur onnur rógva fram í móti, at hetta er ein fella, eitt karaktermorð og mangt annað. 

Eg helt, at vit sum samfelag vóru komin longur enn hetta. 

Eftir drúgva arbeiðið hjá Ráðnum fyri ferðslutrygd, so helt eg, at vit vóru samd um, at rúsdrekkakoyring er ábyrgdarleys.

At rúsdrekkakoyring er óacceptabul uppførsil, ið setur onnur lív í vanda.

Tað er ikki ok at koyra skít! Tað er ikki ok at skít! Tað er ikki ok at koyra skít! 

Um tað er so, at onkur hevur meldað Jørgen, so er tað ikki ein fella, tað er tað rætta at gera!

Eg vóni veruliga, at vit øll melda ein persón, ið hevur so høga promillu, og ætlar sær í ein bil. Hetta er ikki eitt hálvt glas av víni ella ein promilla, ið á nakran hátt liggur tætt at tí lógliga, hetta er at vera sjónliga ávirkaður.

Tað sagt, so er tað menniskjaligt at gera mistøk, og tí føli eg eisini við manninum. Mennsikja Jørgen, heldur neyvan, at øll hesi nógvu meme’ini eru stuttlig. Tað ger familjan hjá honum heilt víst heldur ikki. Hann hevur gjørt nakað kriminelt, og lógarinnar langi armur fer at taka sær av tí, og lat Føroya Rætt um tað.

Jørgen hevur sjálvur valt at leggja frá sær, og tað er væl skilt og ivaleyst eisini tað rætta at gera. Fíggjarmálaráðharri er ein tungur sessur, og krevur stórt trúvirði, tí har ert tú altíð undir trýsti, og tá eg best, um man ikki kann trýstast ov nógv. 

Tað sum undrar meg mest, er tó hendan stóra øðin, um at fólk finnast at honum fyri rúsdrekkakoyringina. 

Eg havi fingið eini 3 meme sendandi, og havi sæð nøkur heilt fá innlegg, har fólk gotta sær um støðuna. 

Men eg havi sæð 10 ferðir so nógv, ið skelda um, at onnur finnast at Jørgen. 

Tað virkar løgið nokk, sum um politikkarin Jørgen kemur styrktur burturúr hesum. Sjálvt politisk mótstøðufólk stuðla honum heilhjartað. 

Eg giti, at var val í morgin, so varð Jørgen toppskorari hjá Fólkaflokkinum, øll elska eitt offur, og tað er Jørgen enn einaferð vorðin.

Sjálvgjørt er væl gjørt siga tey. 

Í Degi og Viku í gjár varð ein spurnarkanning hjá Spyr.fo víst, hon segði eina søgu um eitt land við 53.000 koronaserfrøðingum.

Ovasti fyri hetta land er mín fyrrverandi flokksfelagið og samanumtikið, fitti tó heldur seigligi drongur, Bárður Nielsen, ein drongur við stórari drívmegi og ambitiónum, og ein sera arbeiðssamur drongur.

Eg eri óluksáliga glaður fyri, at útsýnið av míni skrivstovu er yvir á Tinganes og ikki av Tinganesi í hesum døgum, tí tað er ikki nemt at sita har.

Oddvitar av alskyns slag standa í røð í miðlunum fyri at prædika um at steingja landið. Fyrst og fremst eru hetta læknar, ið jú hava uppgávuna, at hava meining um tað læknaliga.

Her hevur nokk Shahin Gaini verið tann mest bastanti. Hetta er ikki nakað nýtt, hann málaði fanan á veggin í apríl í fjør, tá vit so smátt lótu eitt sindur uppaftur í einum nærum smittufríum landi.

Nú 20 mánaðir seinni hendi hetta, ið hann tá ávaraði ímóti.

Tað er neyvan nakar av okkum, sum í dag hevði ynskt, at vit høvdu lurtað eftir honum tá, og hildið á við totala lockdowninum, allar hesa tíðina, ið vit hava liva rættiliga frítt.

Læknar hava sum sagt eittans atlit at taka, og tað er í heilsumálum. Farsóttarnevndin skal harafturímóti síggja alt í einum størri samanhangi, og taka atlit til alt samfelagið og øll samfelagsviðurskifti. Tað skal løgmaður eisini.

Vit vita, at smittan er komin fyri at vera í drúgva tíð, kanska altíð. So sjálvandi mugu vit nærkast eini normal støðu.

Tí eigur ein avgerð um at steingja alt aftur, ikki at verða tikin lættliga, og tí situr løgmaður við eini lorta uppgávu nú, og tað er ikki nemt hjá honum.

Men man kann tó undrast á,  hví fólk í so lítlan mun góðtaka avgerðirnar hjá løgmanni?

Hóast alt so roynir hann bara, at steingja minst møguligt niður og at taka so stórt atlit til okkara persónliga frælsi sum gjørligt.

Eg haldi, at hetta snýr seg um samskifti og trúvirðið, ið samstundis eru tveir av størstu veikleikunum hjá løgmanni.

Tað kemst ikki uttanum, at allur heimurin, tað er tíðindaheimur, politiskir og aðrir myndugleikar, hevur nú í næstan tvey ár, havt somu dagsskrá, at vísa hvussu vandamikið Covid19 er.

Tí er ei undur í, at nógv fólk eru rædd, og at døma útfrá Spyr.fo kanningini í gjár, so eru nógv, ið ynskja nógv strangari átøk.

Eg havi sjálvur havt sjúkuna, og eg má siga, at eg sjálvur ræðist summi av hjáárinunum, fyri meg eru tey tó við at hvørva aftur, men, tað er heilt víst, at hetta er ikki bara ein vanlig influensa.

Í dag fer so fakligi myndugleikin Farsóttarnevndin at taka støðu, og eftir hetta fer landsstýri, leitt av einum løgmanni, ið man vera tann veikasti og minst skikkaði, ið vit nakrantíð hava havt, og við einum lallandi antivaxara við sína lið, at taka støðu, um hvat skal gerast.

Eg ivist sjálvur í, um eitt lockdown er vegurin fram, og sum onkur spurdi: “Skulu vit eisini gera tað næstu ferð og triðju ferð og fjórðu ferð?”

Well, eg veit ikki svarið, haldi heldur ikki, at eg eri nóg klókur til at finna svarið. Men eg hevði ynskt, at onkur, ið var bæði klókari og dugnaligari enn eg, skuldi tikið hesa avgerðina. Tað ivist eg í, er tilfeldið beint nú.

Tá man situr innibyrgdur, fær man høvið at hugsa.

Nú smittan aftur breiður seg í Føroyum, tykist ræðslan millum fólk eisini at breiða seg. Men góðu tit, nú er tíðin at anda inn og anda út nakrar ferðir, og skilja, at ræðsla lætt kann gerast ein umfarssótt.

Í juli eftirlýsti eg eina exit strategi í einum facebookuppslagi. Heilsumálaráðharrin svararði: “1. august”  (seinni bleiv tað flutt til 1. september, men tað broytir ikki poengið)

Hetta svarið er faktiskt eitt rættiliga gott dømi um, hvussu samskiftið um korona er frá myndugleikunum. Tað er alneyðugt, at myndugleikarnir beint nú, fáa skil á hesum samskifti.

Tá man gavst við at kannað tey, ið koma um landamarkið, skapti hetta eina óneyðuga ræðslu millum fólk.  Ræðslan er fyrst og fremst óneyðuga stór, tí eingin veruliga skilti, hví man gavst. Argumentini um, at nú var støðan so góð, var forvirrandi, tí støðan í teimum londunum, ið vit primert hava ferðasamband við Danmark, Noregi og Ísland, er nemmliga ein við høgum smittutølum.

Samskiftið var í besta falli manglandi og í versta falli villeiðandi.

Seinasta ár í mars broyttist heimurin. Tá vit sóu myndirnar av líkposum, ið vórðu lyftir upp í lastbilar í Italiu, og hoyrdu ræðusøgurnar um sjúkrahús, ið kollapsaðu, blivu vit flest øll bebbarødd. Sjúkrahúsini, okkara álit, tey, ið taka um endan og bjarga okkum, stóðu fyri hóttafalli. Sjálvandi blivu vit bangin, og sjálvandi góðtóku vit tí, at myndugleikarnir skóru okkara frælsið meira enn nakrantíð áður í friðartíð.

Vit hava líka síðan liva í undantaksstøðu, og tað tykist sum vit langt síðan hava vant okkum við undantaksstøðuna. Vit hava góðtikið hana, og í summum førum gloymt, at vit eru í undantaksstøðu. “The New Normal” kallar onkur tað.

Men nei, hetta er ikki ein normalstøða! Hetta er ikki ein støða, ið kann standa við. Vit mugu undir eina exit strategi, og tað er tað, ið vit nú eru farin undir. Tìanverri hevur man bara gloymt at sagt okkum frá.

Her siti eg, koppsettur tvær ferðir, innilæstur á einum hotellkamari, tí eg eri smittaður. Men eri eg sjúkur? Nei, ikki veruliga!

Eg kann staðfesta, at sjálvt um eg eri smittaður, so riggar koppsetingin. Daman, ið eg havi sovið við síðurnar av á ferðini í Danmark er ikki smittað, og tað eru teir eldru koppsettu synirnir, ið eg hitti morgunin eftir komuna heldur ikki.

Eg sjálvur havi følt sera lítið til sjúkuna, og tað skilst, at tey allarflestu, ið eru koppsett, heldur ikki merkja nógv.

65% av føroyingum eru nú koppsettir tvær ferðir, næstan 70% hava fingið fyrra prikið, og um dagarnar hoyrdu vit, at nærum allir føroyingar í høgum aldri og í vandabólki eru koppsettir. Ja, faktiskt hava øll, sum ynskja tað, havt møguleikan at koppseta seg. 

Tí er korona ikki longur so vandamikil, at vandi er fyri, at vit síggja líkposar í lastbilum og kollapsaði sjúkrahús.

Minnist til, at tað vóru líkposar og kollapsaði sjúkrahús, ið gjørdu, at vit góðtóku størstu frælsisinntriv nakrantíð í friðartíð. Um vandin fyri hesum ikki longur er har, so er heimildin til inntrivini heldur ikki har.

Sostatt eru tíðin komin til exit úr undantakstøðuni. Vit skulu aftur til at liva sum vit livdu øll árini fram til mars í fjør.

Jú, onkur fer at doyggja, onnur fara at gerast sera sjúk, eins og fólk gera av øllum hinum umfarðssjúkunum. Men vit mugu sum samfelag koma víðari. Vit kunnu stutt sagt ikki loyva okkum, so stór inntriv í persónliga frælsið hjá borgarunum, tá støðan ikki er vandamiklari, enn hon er nú.

Men eg skilji væl ræðsluna.

Júst tí er so alneyðugt, at myndugleikarnir spæla við opnum kortum.  At myndugleikarnir eru kristalklárir í sínum samskifti og tora at melda út, tað sum landsstýrismaðurin í heilsumálum lýsti sum, at exit strategiin var 1. august.

Hetta krevur so eisini, at øll tilbúgvingin riggar av, at vit gevast at testa, uttan so, at fólk eru øgiliga sjúk og skulu innleggjast. At vit ikki fara í panikk og lukka skúlar og arbeiðspláss niður, tá onkur er smittaður.

Eg upplivdi í síðstu viku, at yngsti sonurin ikki slapp í skúla alla vikuna. Hetta var hóast landslæknin segði, at hann ikki var í smittuvanda. Eg hevði hildið góða frástøðu, eftirsum eg bíðaði eftir kanningarúrslitið, og tí hann ikki var koppsettur.

Men barnaskúlin hann gekk í, føldi seg ikki tryggan við støðuna, og segði, at tey ikki kundu nokta honum at koma, men fóru at avbyrgja hann, um hann kom í skúla.

Eg skilji væl skúlaleiðsluna, tí boðini frá hægstu myndugleikunum eru so ógreið. Men tað má sigast at vera ræðandi, at tað kennist rætt hjá eini skúlaleiðslu, at seta seg yvir landslæknan í einum heilsumáli.

Men fólk eru bangin, og tí mugu vit hava greiðar útmeldingar frá teimum hægstu myndugleikunum, soleiðis fáa vit billbukt á ræðsluni

Sum tey flestu ivaleyst vita nú, so fekk eg korona, tá eg var í Keypmannahavn og vitjaði sonin um vikuskiftið.

Eg siti nú á 5. degi í sóttarhaldi á einum hotelkamari í Runavík.

Her siti eg væl, fitt fólk, ið eg samskifti við umvegis SMS, og sum eg ongantíð havi sæð, bera mær serstakliga góðan mat.

Hotellkamarið er stórt og ljóst við útsýnið til pulserandi ferðsluna í Runavík.

Sjúkan, ið bleiv uppdagað í kanning í flogvøllinum náttina millum sunnu- og mánadag, hevur verið sera mild higartil.

Eg eri koppsettur tvær ferðir, og tað hjálpir ivaleyst.

Mánakvøldið fekk eg eitt sindur av fepuri, men hann var burtur aftur týskvøldið, og nú er eisini sviðin í biholunum horvin, so hetta yvirlivi eg ivaleyst.

At sita einasmallur á einum hotellkamarið er eitt sindur einsligt, og man hugsar um, hvat man gongur glipp av. T.d. frálíku Nordic Music Days, ið eru beint nú.

Eg gleddi meg eisini til tríggjar dystir í Skansanum, har eg plagi at vera trúgvur.

Men, at eg ístaðin uttan at vita tað, skuldi gerast atvoldin til, at tveir av landsliðsleikarunum ikki sluppu at spæla við, bert tí teir høvdu sitið tætt við meg í flogfarinum, ger meg veruliga keddan. Kanska serliga dysturin í morgin er risastórur fyri flestu føroyingar, og at missa møguleikan at spæla hann er sjálvandi svárt.

So Viljormur og Ári, orsakað. Eg hevði onga idé um, at eg var sjúkur, og sat við masku, so neyvan eru tit smittaðir, men hetta er nú einaferð, sum reglurnar eru, tær avgera hvørki eg ella tit.

Eg ani enn ikki, nær og hvar eg eri smittaður. Vit vóru á matstovum, til handils og á barr, men eg ansaði væl eftir, við spritting og tílíkum.

Eg hevði frammanundan eitt ikki koronarelatera krím, eins og tveir av synunum eisini hava havt.

So satt at siga hevði eg ikki droymt um at testa meg, um eg ikki var farin um flogvøllin.
Eg eri satt at siga ikki veruliga sjúkur, og eri sum sagt longu koppsettur tvær ferðir.

Men eg kann ikki lata vera við at hugsa, at um eg var komin tveir dagar seinni til landið, so varð eg ikki kannaður, og landsliðsleikararnir, ið sótu nøkur setur frá mær, kundu spælt sínar dystir.

Men samstundis, so hevði eg kanska smitta onkran annan. Tað tykist ikki, sum um eg havi tað í skrivandi stund. Tað eri eg í minsta lagið glaður fyri.

Men alt hetta fær meg at undrast, um hvør planurin hjá okkara myndugleikum er.

Einasti máti, eg skilji, at man avtekur test við landamarkið, er, at vit nú fara undir okkara exit strategi, at vit frá 1. september liva normalt aftur, og koma víðari.

Ein tílík strategi krevur viljan at siga, at nú liva vit við korona, og at sjúkan kemur at vera í samfelagnum í nógv ár fram.

Hetta ger so, at vit gevast við umfatandi testingini, og sleppa sjúkuni framat í samfelagnum.

Tí vit vita, at so nógv eru longu koppsett, at sjúkrahúsverkið ikki kollapsar, sum vit ræddust í mars í fjør.

Sjálvandi koma fólk at doyggja, sum tað jú gera av flestu umfarðssjúkum, og sjálvandi koma onnur at fáa langtíðaravleiðingar, eins og vit fáa av øðrum sjúkum.

Samfelagsliga gevur tann strategiin meining, eisini hóast tað er politiskt ókorrekt, og kemur at kosta mannalív, men niðurstongingin kostar absolutt eisini mannalív.

Hetta er kanska ikki populert at velja, tí ræðslan fyri korona er stór millum fólk, men samfelagsliga gevur tað meining.

Men hetta sum hendur í dag, at vit bara gevast við testingini á flogvøllinum, men uttan at kunna fólkið um, hvør strategiin er, og annars koyra víðari í sama lag við smittusporing, avbyrging og niðurlukking, tað gevur onga meining, hvørki praktiskt, politiskt ella læknaliga.

Well bara nakrir tankar úr sóttarhaldinum, vit síggjast eftir mikudagin, tá eg aftur eri frískur, fríur og frælsur.

At missa eitt foreldur er ein ræðsla, ið eg havi havt í mær, frá barnsbeini, tá ein flokksfelagið misti pápan. Hetta, at foreldur ikki liva ævigt, gjørdist alt for týðiligt alt for tíðliga. 

Seinnu árini er henda ræðsla vorðin títtari, verið meira støðug og eisini meira realistisk. Tí heilsustøðan hjá pápa mínum er vorðin alsamt verri, og ofta hevur tað verið tætt við.

Nú eg skrivi hesi orðini liggur hann beint við síðuna av mær í eini sjúkrahússong og andar tungt, væl hjálptur av iltini, ið hann fær blásta í næsagluggarnar av eini maskinu. 

Læknarnir eru givnir at viðgera, og geva honum nú bert pínustillandi og doyvandi.

Ræðslan er nú veruleiki, ella rættari verður veruleiki skjótt.

Andlát: Árni Olsen Dam, russiskur konsul andaðist í dag 84 ára gamal á Landssjúkrahúsinum, jarðarferðin verður lýst seinni. Er tað soleiðis andlátið skal ljóða? 

Skal konslatittulin við? 

Eg haldi tað, tí babba er errin av konslatittlinum, og tað sum konslatittulin stendur fyri: Leiklutin, ið hann hevur havt í góða samstarvinum við russar, ið nú er eitt handilssamstarv, ið hevur avgerandi leiklut fyri vælferðina í Føroyum.

Í 70’unum og 80’unum, tá kommunistaræðslan var størst í Føroyum, hevði samstarvið við russar ávísar keðiligar avleiðingar og atfinningar við sær, eins og tað hevur nú, tá stórur partur av Vesturheiminum er í andsstøðu við Putin og hansara stýri. 

Men tað kemst ikki uttanum, hvussu stóran týdning hetta samstarv hevur havt fyri okkum sum tjóð. 

Babba, sum altíð hevur verið fólkaflokksmaður, hevur havt bæði ein menniskjaligan og realpolitiskan vinkul til samstarvið. 

Á aðru síðuni hevur hann sæð teir russar, ið hann hevur møtt, og ofta hevur tikið hond um, sum menniskju, ikki sum eitt system. Hesi menniskju hava uppiborið virðing og livilig korð, tí hevur hann arbeitt saman við teimum, og ofta hjálpt, tá tað t.d. var svanligt umborð á russiskum trolarum á Skála. 

Hin síðan er møguleikarnir fyri samhandli, hvussu stóran týdning tað hevur, tá vit byggja land. Tí mugu vit samstarva við aðrar tjóðir, og møguleikarnir fyri samstarv við russar eru stórir. Hetta sóu vit eisini tá makrelósemjan var við ES.

Eg hugsaði um hetta, tá eg eftir tíðindini í kvøld hoyrdi andlátini. Hvussu skal hansara andlát ljóða. Tað tykist kanska skeivt  at hugsa so, tá hann enn liggur her og andar. Men vit sita her og bíða eftir deyðanum, tí fari eg at hugsa um hetta. 

Tað er ræðandi – tí babba er ein kempa, kanska ikki í vøkstri, men hann er ein kempa av einum manni. Hann plagdi at siga, at hann var ein dupultmusklaður vestmenningur, og so spenti hann vøddarnar á tøttu ørmunum, soleiðis at stuttu ermarnar á skjúrtuni krupu enn longur upp. 

Flest øll elska sjálvandi pápa sín, og halda frá barnsbeini, at pápin dugir alt. Tá man veksur til, skilur man, at soleiðis er ikki. Pápar duga ikki alt. Men pápi mín dugir alt møguligt, og hann er ein heilt serligur maður, ið hevur havt nógv at siga í lívinum hjá nógvum fólki. Hetta hoyri eg allastaðni eg komi, og hetta havi eg altíð hoyrt.  

Fyrr í kvøld kom Dupultkvartettin í Ebenezer á gátt. Alexander Samuelsen, sum syngur við teimum, kom til mín fyri nøkrum vikum síðan, og spurdi eftir pápa mínum, tí hann hevði ætla sær at fara við Dupultkvartettini á gátt og syngja fyri honum og mammu. 

Eg svaraði sum var, at hann lá innlagdur, og Alexander segði, at teir skuldu fara framvið, so skjótt sum babba slapp heim aftur.

Tá tað nú stóð klárt, at babba ongantíð slapp heim aftur, ringdi eg til Alexander, fyri at siga frá, og spyrja, um teir ikki kundu syngja til jarðarferðina, soleiðis sum babba hevur ynskt. 

Tað gjørdist mær beinanvegin greitt, at hesin maður, ið eg als ikki kenni, var djúpt rørdur av støðuni. Hann segði, at teir komu út at syngja fyri honum í dag, tí tað vildi hann geva Árna, sum hevði rørt hansara lív, longu tá hann heilt ungur byrjaði at arbeiða sum bókhaldari, og sum enn var ein góður vinur. 

Hetta við sangi hevur altíð fylt nógv hjá babba, serliga sálmasangur. Um tað yvirhøvir hevur borið til, so hevur hann verið til guðstænastu hvønn sunnudag og sungið við av heilum hjarta. 

Eg minnist sum barn, at tað var eitt sindur flovisligt, at hann sang so hart í kirkjuni, men hetta er ein eginleiki, ið eg veruliga havi dugað at sett prís uppá sum vaksin. Hetta bara at syngja av heilum hjarta, óansæð um hann kendi sangin frammanundan ella ei. Tað tyktist sum áskoðanin var, at til bar altíð at drynja orðini uppá pláss, um okkurt lag ikki heilt sat, sum tað átti. Hann fann gleði í sanginum, og ivaleyst eisini eina andaliga uppliving. 

Tá babba nú lá her nógv doyvdur, var tað hjartanemandi at síggja, hvussu varrarnar royndu at fylgja við, vakra sanginum hjá Dupultkvartettini, tí orðini til “Jesus hitt einasta” dugir babba, sjálvti í einum mjørka av doyving. Hóast einki ljóð kom av varrunum, so sang hann við innantanna. 

Eg hugsaði aftur á løtuna 29. august 2018, tá babba helt seinasta føðingardag sín í mínum barndómsheimi á Landavegnum. Tíðin áðrenn hetta hevði verið hørð, við miseydnaðum skurðviðgerum í Danmark, og einum ári, har stórur partur var horvin í koma-mjørka í Aalborg. 

Eg  hevði tí avgjørt, at føðingardagsgávan hetta árið skuldi vera ein sanguppliving: Martin Joensen kom framvið, og sang Vestmannasangin og nakrar aðrar. M.a. “Eg reið mær avstað”. Hetta var ein rørandi vøkur løta, ið altíð fer at vera við mær. Eisini tá hevði babba hug at syngja við.  Og sum vant fylgdi ein søga við, og babba fortaldi Martini, at “Eg reið mær avstað” varð spældur til brúðleypi hjá honum og mammu.

Babba visti nógvar søgur, heilt nógvar søgur. Nú hann liggur her og andar eru orðini burtur ella í øllum førum innantanna, og við teimum søgurnar. Tá er tað við takksemi, at eg hugsi um sendingarnar, ið Jógvan Arge gjørdi við babba fyri nøkrum árum síðan. Har eru nógvar av søgunum festar á band, og til ber at vitja afturá tær.

Nú klokkan nærkast fýra, og náttin skjótt verður til ein vaknandi dag, so kann eg ikki annað gleðast um, at hava havt Árna Dam sum pápa í næstan 48 ár. Enn eru tríggjar vikur til mín føðingardag, men í ár verður hann uttan babba. Tað verður fyrstu ferð, tí tá er hann farin higani. Óansæð um eg havi verið úti ella heima, so hava hann og mamma ringt ella vitja, í ár verður tað bara mamma.

Eg kann ikki nevna babba, uttan at nevna mammu. Í 56 ár hava tey verið gift. Brúðleypið varð hildið í Vestmanna, og kom í lag, eftir at hann sum ein ungur sjómansskúlalesandi gjørdi sær ørindi inn til Jóan Jakku at keypa lissur, og møtti har ungu krambakvinnuni. 

Fyri nøkrum fáum vikum, síðan fortaldu hann og mamma okkum aftur um hetta. Hon segði, at hon væl visti, at tað ikki vóru lissur, ið hann var komin eftir, tí hann var ikki tann einasti sjómansskúlanæmingurin, ið keypti lissur hjá Jóan Jakku. 

Hetta flentu vit øll eftir. Men meðan vit sótu og vaktu yvir babba í gjár, viðgekk mamma, at tað vóru ikki bara sjómansskúlanæmingarnir, sum dámdu at hyggja at krambakvinnunum. Krambakvinnurnar runnu allar út at hyggja at, tá sjómansskúlanæmingarnir komu út av Sjómansheiminum, har teir búðu. 

Eg kann ikki lata vera við at smílast um, at Jóan Jakku nú er Sirkus, og at har møtast enn í dag fólk, ið velja at ganga sína lívsleið saman. T.d. møtti eg míni elskaðu Gunn í somu hølum fyri júst 15 mánaðum síðan í nátt. 

Árni og Marianna eru fyrimyndarlig. Gamaní hjúnarbandið hevur ikki altið verið ein dansur á rósum, tað eru hjúnarbond ongantíð. Men tey hava hildið saman, og hava livað saman. Tað er trupult at hugsa um tey, uttan at hugsa um tey saman. 

Serliga hesi seinastu 5-6 árini, tá heilsan hjá babba hevur kravt nógv av teimum, eru tey vorðin enn tættari. Tað er nokk ikki at taka munnin ov fullan at siga, at hann hevur fylt alt hennara lív, og at hon hevur livað fyri hann. Hesin kærleikin er so sterkur, at eg eri glaður at hava upplivað hann. Tí eins og við babba, so er hann heilt serligur.

Eg eri so glaður, at eg valdi at flyta heim aftur úr Danmark, og at mínir tríggir yngstu synir hava upplivað abba sín í gerandisdegnum, og hava notið gott av hansara stóra kærleika.

Hann hevur altíð verið fúsur, at koyra teir, ella hvat annað teir hava havt tørv á, og teir elska hann allir. Tað var sera kensluborið, tá teir sluppu inn at siga farvæl í dag, men eg eri glaður fyri, at teir hava fingið lov til tað. Hann hevur verið ein góður abbi, ikki bert fyri teir sum búgva her, men eisini fyri elsta sonin, ið somuleiðis slapp at uppliva ein gerandisdag við abba sínum, tá hann fyri nøkrum árum síðan búði í Føroyum nakrar mánaðir. Eisini hini trý abbabørnini hava átt eitt stórt pláss í hjartanum hjá Árna abba.

Á jólum var Magnus elsti sonurin heima, mest tí hann vildi uppliva enn eini jól við abbanum, og báðir nutu dagarnar, ikki minst at telva saman, tað var stuttligt fyri teir báðar.

Eg verði samstundis illur um hesa koronasóttina, ið hevur forðað elsta soni mínum Magnusi, og systkinum hjá mær at brúka tað tíð, ið tey vilja saman við babba seinast árið, tí ferðing úr útlandinum er so avmarkað. Eg veit, at vóru umstøðurnar vanligar, so sótu tey her nú. Men ístaðin mugu tey bíða eftir kanningarúrslitum, og flogførum, ið ikki longur flúgva hvønn dag. Men gott er, at tey alíkavæl hava sloppið at vitja hann í farna árið.

Ja, kenslurnar eru fleiri ymiskar, gleðin um mannin, pápan og menniskja, stoltleikin um at vera sonur hansara, og tað, ið hann hevur lagt í meg, og so sorgin um, at eg skjótt ikki longur fari at hava hann í mínum lívi. Men eg fekk hann í næstan 48 ár, tað er ikki øllum beskorið. 

Nú árið bert hevur tríggjar tímar eftir, kann eg hyggja aftur á eitt hendingaríkt ár, bæði á persónliga, mentarliga og yrkisliga økinum. Man er vorðin eitt ár eldri, og lívið gerst bestemt ikki verri við árunum.

Eg havi hetta árið upplivað at finna kærleikan aftur, eftir nógv ár sum stakur, eru Tinder og Happn strikaðar, limaskapurin í Single í Føroyum og Faroe Dating eru somuleiðis strikaðir, og ístaðin er komin ein ótrúliga deilig, fitt, klók og fantastisk kvinna úr Moss inn í mítt lív. Tað kennist gott, spennandi og deiligt.

Dreingirnir eru nú blivnir 25, 18 og 16 ár, meðan tann yngsti verður 12 ár um 8 dagar. Teir eru tey mest fantastisku menniskjuni, ið eg kenni, og um ikki annað kann eg gleðast um, at hava givið heiminum teir, tí teir fara uttan iva at gera heimin betri á síni lívsleið.

Nudlavirkið er eisini vaksið, vit eru nú 9 fólk, og hølini í gamla slaktarínum í Smæruni eru skift út við J.H. Schrøters 13, har Carl Vilhelm Weihe plagdi at búgva. Har liggur lítla Nudlavirkið millum teir báðar risarnar Skansi Offshore og SMJ. Hábærsligt selskap og frálík høli. Vónandi fara vit at skapa nógv gott samskifti til okkara kundar í 2020 og árini frameftir.

Hetta var eisini árið, har eg bleiv Roadie Dad, eg havi koyrt Marius og hansara DJ Jonas, kring landið, har teir hava framført undir navninum Marius DC, fyrsta EP’in er eisini útgivin, og móttøkan hevur verið so sera góð.

Marius tekur táttin sum rappari uppeftir mær, men hevur so øgiliga nógv betri gávur enn eg, so tað er stuttligt at síggja. Tað verður spennandi at fylgja honum í 2020.

Men 2019 gjørdist eisini árið, har MC-Hár aftur fór á pall. Vit eru ongantíð givnir, men hava ikki spælt nakra konsert síðan 2016, tá vit høvdu 25 ára jubileumskonsertir í Reinsarínum, á Tórsfest og í Maggies.

Í ár var tað ein stúðstappað Perla, ið var karmur um konsertina. Tað kendist fantastiskt aftur at standa á palli við mínum ótrúliga dugnaligu og fittu vinmonnum, og at spæla fyri fólki, ið flest øll hava eitt forhold til tónleikin, ið vit hava skrivað gjøgnum árini. Ein serlig tøkk til yvirkroppaballið á fyrstu rekkju.

Her er sum vant fiskasúpan í kvøld og hurðin er opin og útsýnið er fantastiskt, ja, sjálvt í hesum veðrinum ber til at síggja fýrverkið, ið onnur hætta sær út at skjóta. Vanliga plaga fólk at koma á gátt, og lagið gerst støðugt betri sum náttin líður, kanska síggjast vit?

2020 stendur nú fyri framman, eg takki fyri árið, ið fór og gleði meg til tað, sum nú kemur.

Morgunin í morgun bar sorgarboð. Vinmaðurin Kaj Klein er farin frá okkum. Hann er farin úr maskinrúminum uppá brúnna fyri at jamma við Karl Anton, Jimmy Hendrix, Leonard Cohen og øllum hinum.

Minningarorð

Tað er bert hálvur annar mánaði síðan, at Elin ringdi til mín, og segði mær, at Kaj var sjúkur. Tað ein skelkur, men boðini komu saman við boðunum, um, at Kaj ikki visti, at hon hevði fortalt mær hetta, og at hon ikki var vís í, at hann vildi hava, at hon segði fólki frá. Tí bíðaði eg nakrar dagar, og sendi honum so eini boð á Messenger, har okkara samskifti hevur verið tey seinastu nógvu árini. Men tað vardi meg ikki, at støðan var so ring, og at tað fór at ganga so skjótt.

Eg møtti fyrstu ferð útisetavestmenningunum Kaj og Karl Anton, tá Plastnoist spældi í Føroyum í 1992 ella 1993. Teir vóru á eini minitour, ið minnist meg rætt taldi tríggjar konsertir í Havn, eina í gongugøtuni undir hálvtekjuni í Handilskjarnanum, eina í SMS og eina í Bládýpinum og onkra á bygd eisini. Eg fór til allar tríggjar konsertirnar í Havn, tí hesir beiggjarnir og teirra bólkur fasineraðu meg.

Tað bleiv til eitt vinalag við Karl Anton, ið eins og eg hevði eina sera stóra passión fyri føroyskum tónleiki.

Tað var tó ikki fyrr enn seinni í nítiárunum, at eg veruliga kom at kenna Kaj gjøgnum Niels Arge Galán. Vit vóru á konsert saman á 5 Øren á Amager, eg haldi kanska, at Deep Purple spældi, ein deiliga hugnaligur dagur, har eg innsá, hvussu fitt menniskja Kaj var.

Seinni sluppu vit at venja við MC-Hár í upptøkuhølinum hjá Kaj í Århus, tá vit skuldu spæla á Spot Festivalinum í Århus í 1999.

Eftir, at Karl Anton doyði gjørdist tilknýti til Kaj enn tættari, og eg man hava verið til flest allar konsertir hjá honum í Føroyum seinastu 15 árini ella so. Ikki bert tí, at vit vóru vinmenn, men tí at Kaj í mínari metan er ein av Føroya allar størstu sangskrivarum. Fløgurnar “Úr Maskinrúminum” og “Í andglettinum” eru báðar í mínari metan meistarverk. Tað hevur ofta undra meg, hví sangir sum “Pallas Pengar”, “Sigi sum er”, “Sawyer” og aðrir ikki hava fingið størri rúmd í føroyskum útvarpi.

Kaj var sum sangskrivari serstakliga fólksligur, ja, faktiskt næstan bygdasligur, men als ikki á ein kiksaðan máta, tí Kaj var so ólukksáliga kul, at hann sjálvt dugdi at vera bygdasligur uppá tann kulasta mátan.

Eg havi savnað nøkur av bestu løgunum á hesum playlistanum.

Eg minnist nógvar ótrúliga góðar konsertir, og ein av teimum heilt góðu, var tá eg og Niels fóru til Nólsoyar eitt sunnukvøld í januar í ár, at lurta eftir Kaj Klein and The Force Majeures, ið spældu nøkur av bestu løgunum hjá Kaj og Karl Anton.

Ein fantastisk konsert og eitt festligt og váttligt kvøld fyri meg og Niels, ja, satt at siga kendist tað mest sum ein partur av sanginum “Pallasa pengar” tað einu løtuna. Men sum Kaj segði nakrar dagar seinni, “Tað var bara gevaldigt, haldi eg”, og tað var nettupp gevaldigt. Kaj var gevaldigur.

Fantastiski Terji Rasmussen hevur skjalfest konsertina á film, og vit kunnu tí uppliva ella enduruppliva part av henni á Youtube.

Man kann ikki tosa um Kaj, uttan eisini at tosa um Elina, og eg kann ikki ímynda mær, hvussu tú hevur tað Elin. Tit hoyrdu saman, og nú er annar parturin farin frá okkum. Eg hugsi um teg, og øll tykkum í familjuni. Eg vóni, at tíðin fer at lekja sárini, so frætt, at gleðin um minnini fyllir meira enn saknurin.

Eg gjørdi eina samrøðu við Kaj til Sosialin í januar 2014, tá vóru fleiri fløguætlanir á skránni, og hann hevði longu fleiri enn 50 sangir klárar, men avleiðingarnar av ferðsluóhappinum, ið hann hevði verið fyri, vóru ein stór forðing. Men bæði árræði og ætlanir vóru stórar. Tíanverri eru hesar tó ikki komnar út.

Sjálvt um eg sjálvandi syrgi um Kaj, so kann eg ikki annað enn fegnast, um tað fantastisku lagaskjáttu, ið hann legði eftir sær. Her koyrir mín playlisti á repeat og eg má smíla, tá eg hoyri hesa røddina, saman við hansara gittarspæli, kórrøddini hjá Mariu Guttesen og hammond spælinum hjá Palla Hjort, hetta er lívsjáttandi tónleikur.

Verðin er munandi fátækari, nú djúpa røddin úr Vestmanna/Toustrup Mark er tagnað.