Hugleiðingar – Page 23

Móselog ella mannarættindi

Hetta kjakið um skrásett parlag er løgið. Á einari síðu hava vit ,tey sum vilja hava, at tey samkyndu skulu hava somu rættindi, sum øll onnur. Á hinari síðuni hava vit tey sum siga: “Hví skulu tey hava hesi rættindi og hvat verður tað næsta tey vilja hava?”.

Vit liva nú einaferð í einum demokratiskum samfelag. Vit liva í einum samfelag har mannarættindini verða vird. Hendan virðing fyri mannarættindum merkir: at um vit síggja lógir ella onnur samfelagslig viðurskifti, sum skerja tey grundleggjandi mannarættindini, so eiga vit at broyta hesi viðurskifti.

Sum einstaklingur hevur tú grunnleggjandi rættindi. Samfelagið má ongantíð virka ímóti hesum rættindum, ikki uttan so at tínar gerðir skerja rættindini hjá øðrum.

Tá vit tosa um skrásett parlag, so skerjir hetta ikki rættindini hjá øðrum. Hetta er ikki til ampa fyri nakran, og eg havi enn ikki hoyrt eina einastu grundgeving ímóti skrásettum parlagi.

Jú, gamaní onkur rópar upp um Mósebøkurnar. Men har er so nógv í Mósebókunum, sum vit velja ikki at liva eftir. T.d. tað, at vit ikki skulu røra blóð ella eta svín, at vit ikki skulu síggja hvør annan naknan, at kvinnur skulu út um býgarðarnar tá mánasjúkan herjar, og mangt slíkt.

So lat okkum leggja bíbliuna á hyllina. Tað nyttar ikki at tosa um persónligt frælsi, út frá bíbliuni, vit hava trúðarfrælsi í Føroyum.

Vit mugu gera okkum greitt, at talan er í hesum førum ikki um, at vit skulu rættvísgera hví samkynd skulu sleppa at ganga saman í skrásett parlag. Hetta eru eini grunnleggjandi rættindi, sum eru skerd, samfelagið hevur ikki rætt at skerja hesið rættindi.

“Hví skulu fólk sleppa at ganga saman í skrásett parlag ?” hesin spurningur er at venda øllum á høvdinum, so leingi, at hetta ikki skerjir rættindini hjá øðrum í samfelagnum, so skulu øll hava somu rættindi sum onnur. Spurningurin er heldur: Hví skulu fólk ikki sleppa at ganga saman í skrásett parlag ? Higartil hevur eingin klára at svara hesum spurningi. Minst til vit hava trúðarfrælsi, so at bíblian sigur okkurt er ikki ein haldgóð orsøk.

Um lógin um skrásett parlag ikki verður viðtikin, hava vit valt mannarættindini frá og móseslóg verður viðtikin. Eg spyrji: hvat verður tað næsta sum fundamentalistarnir fara at krevja, verður tað at svínakjøt skal forbjóðast, ella tað at kvinnurnar skulu út um býgarðarnar tá tær hava mánasjúku, ella tað at vit ikki mugu fara í brúsu saman í Svimjihøllini.

Nei lat okkum heldur arbeiða fyri einum samfelag har eingin verður kúgaður og mannarættindini verða vird.

Móses í Svíngarðinum

Í síðstu viku kom eg inn á eina skrivstovu, og har var eitt av útvarpstól tendrað, og sendingin “í víngarðinum” var at hoyra. Hetta er ein sokallað andalig sending. Eg eri ikki so nógv fyri slíkum sendingum, men víngarðin kenna vit nokk øll.

Vertirnir tosa vanliga við onkran, sum hevur gjørt okkurt heilt vilt kristiligt. Ofta eru tað fitt innsløg sum eru nokkso lívsjáttandi. Men so var ikki hesuferð. Sjálvútrópti profeturin og muslimhatarin Móses Hansen, var gesturin í víngarðinum. Móses hevur gingið sum eitt ódnarveður og spreitt fremmandahatur í gøtunum í Keypmannahavn seinastu vikurnar. Hann hevur roynt at skapa ruðuleika á Nørrebro, fyri at tað longu útbreidda fremmandahatrið skal rótfestast enn fastari í donsku tjóðina.

Hesin maðurin gongur við sínum guði sum sannleiksvitnið og spreiðir hatur. Hetta er í mínari verð vemmiligt og ódámligt. Men hetta er ikki eitt ókent fyribrygdi. Vit hava her í Føroyum fleiri av hesum hatursprofetum. Fólk sum hata sínar egnu freistingar so nógv, at tey gerast fanans besett. Tey uppføra seg sum svín. Eg havi fleiri ferð uppliva tann reindyrkaða óndskap sum hesið fólk spreiða, og eg ræðist tey satt at siga.

Men aftur til Móses. Móses er svakur, soleiðis sum bert slík fólk eru svøk. Men talifrælsið tryggjar, at eisini tey svøku sleppa til orðanna. Hetta eri eg glaður fyri. Tí er tað fyri sovítt í ordan, at tildømis Sosialurin hevur vitalu við Móses. Tó haldi eg, at tey hevði verið meiri etiskt rætt, um blaðið lýsti veruligu støðuna í Danmark, og ikki bara lat menn sum Móses og Glistrup lýsa hana. Men hetta er pressuetikkur, sum Sosialurin átti at verið nóg at sær komin at skilja.

Pressuetikkur er tó ikki galdandi fyri “Í víngarðinum”. “Í víngarðinum” er ein sokalla andalig sending. Hevur kristna gudin sum sannleikavitnið. Tann sum ger sendingina hevur eina tunga ábyrgd, og hesa ábyrgd sveik hann, tá hann lat Móses sleppa framat mikrofonini.

Tey sum ikki vita betur halda at boðskapurin hjá Móses er sannur, ja, beinleiðis frá sínum gudi. Tí at hetta er jú ein andalig sending.

Boðskapurin um, at muslimar fara at yvirtaka heimin, er lættur at selja í hesum Osama døgum. Líka lættur sum boðskapurin um at jødar yvirtóku heimin var í 1930’unum.

Við Móses Hansen følnaði víngarðurin, Tann innara svínahundurin goyði hart og sendingin var mest av øllum ein svíngarður.

Tað er ikki løgið at muslimar ikki vilja nerta svín, tá tey spreiða so nógv hatur sum hatta svínið ger.

Hví sleppa blaðmenn at lúgva?

Eg livið í einari lítlari, men tó fjølbroyttari dreymaverð. Tá eg takið eitt dagblað í hondina vænti eg, at tað, sum eg lesi, er satt, sjálvandi innan fyri tað rammu sum eitur politiskur litur.

Henda dreymaverð er deilig og gevur mær gleði í gerandisdegnum. hon verður bert órógvað tær ferðirnar, tá eg veruliga veit nakað um tað sum skrivað verður. Tá skal blaðið upp til próvtøku. Passar tað sum skrivað stendur ikki tá, raplar dreymaverðin saman.

Her kann eg nevna eitt dømi, í januar 1998 var táverandi danski stjórnarovastin Poul Nyrup Rasmussen á Føroyavitjan. Bankakanningin var í sínum síðstu døgum, og ein sending í SVF hevði víst Nyrup sum rættuliga bandittasligan.

Eg búði niðri tá, men eg var í Føroyum í jólafrítíð.

Dagin eftir vitjanina stóð á forsíðuni í Politiken, at Nyrup var illa móttikin í Føroyum. Tá hann skuldi við ferjuni um Vestmannasund blokeraðu 120 bilar ferjuleguna fyri at mótmæla hansara vitjan. Neyðars Nyrup noyddist tí at taka hina rutuna(hvørja rutu?) til Havnar.

Hetta var jú ósatt, 120 bilar stóðu í bíðirøð fyri at vísa, at vágafólk hildu seg tørva ein undirsjóvartunnil. Nyrup koyrdi beint framvið teimum og umborð á ferjuna. Fyri føroyingar er tað jú vitloysi, at hugsa sær: vágafólk happað ein danskan stjórnarleiðara?

Men Politiken gavst ikki so, øðiligt ljóðaði tað tá blaðmaðurin segði frá: at Nyrup var blivin innistongdur á einum hotelli av illum føroyingum, sum dansaðu føroyskan dans eftir honum.

Eg var sjálvur uttan fyri Hafnia. Har var stak friðarligt. Eg vildi næstan sagt vinarligt. Vit handaðu Nyrup eitt skriv, og eg eri til reiðar at svørja uppá, at vit hildu uppat við at dansa tá hann kom út.

Henda grein fekk meg at ivast í trúvirðinum hjá Politiken, serliga tá tey noktaðu at takað mítt rættleiðandi lesarabræv. Mín dreymaverð gekk undir, eg misti mítt blað. Men enn verri var, at myndin av ótakksomu føringunum bleiv styrkt enn meira í danska samfelagnum.

Sum blaðfólk hevur tú eina ábyrgd, fólk trúgva tær fyri tað mesta, tey liva sum eg í einari dreymaverð, og tá tú misrøkir títt starv so kann tað fáa tær fylgir at tínar lygnir gerast sannleiki hjá nógvum.

Eg veit ikki rættiliga, hvat vit vanligu lesarar kunnu gera við hetta. Lygnir og vánaligt research eru gerandiskostur í bløðum eins væl sum í útvarpi og sjónvarpi, fyri ikki at tosa um á alnótini. Men sjálvt við hesari vitan, trúgvi eg, tí mesta sum eg lesi, eg klári ikki at seta spurnartekin við alt.

Eg haldi heldur ikki at tað skuldi verið neyðugt. Tað má for tramin vera ein uppgáva hjá blaðstjóra og blaðfólki at halda støði bara nøkurlunda. Her tosi eg ikki um politiskan lit, men um tað, at blaðfólki veit hvat tað skrivar um, og at tað ikki pellar. Er hetta ov nógv at krevja?

Kappróður, politikkur og fjórða statsmaktin

Eg var um at kvalast í drekkamunninum mánakvøldið í síðstu viku. Eg hevði kókað vatnið, bryggjað eina kannu av te, og sett meg væl til rættis at hyggja eftir Degi og Viku. Eg helt alt standa væl til; flokkurin, sum eg helt við, stóð sterkt í veljarakanningini, sum Fregnir júst høvdu gjørt, og valið skuldi vera dagin eftir.

Fyrst umrøddi SVF veljararkanningina í Fregnum, hetta uttan at nakar politikari slapp framat skíggjanum, júst sum siður er kvøldið áðrenn val. Síðani settu sjónvarpstøkningarnir yvir til Katrina Petersen. Hon var stødd í Vestmanna, fullkomiliga live, á staðnum via satelitt og jeg skal gi’ dig. Katrin greiddi frá, at kappróðrabátarnir vóru farnir at venja aftur, og at í Vestmanna høvdu tey fingið eitt nýtt kappróðrarneyst.

Longu tá byrjaði eg at seta drekkamunnin so smátt í hálsin, eg visti væl, at størsta valagnið hjá sambandsflokkinum í Norðurstreymoy var, at høvuðskandidaturin Bárður Nielsen hevði staðið fyri at gera nýtt kappróðrarneyst í Vestmanna. Hendan umtala av hansara verkætlan tyktist nokkso ódámlig dagin fyri valið.

Eg sat longu tá og hugsaði, um tað mundi vera onkur í sambandsflokkinum, sum hevði lokka Katrina til Vestmannar, ella um tað var onkur av hinum sum ruku fyri Bárður.

Men eg var ikki skelkaður, Katrin kundi jú ikki vita, at hetta var valagn hjá sambandsflokkinum. Hon visti ikki, at Bárður Nielsen hevði nakað við kappróðrarneystið at gera. Valstríðið hjá andstøðuni hevði verið stak ódámligt, og hetta var tí ikki annað enn enn eitt ódámligt og ófantaligt innslag.

Eg harkaði eitt sindur, bannaði eftir sambandsflokkinum og fekk mær uppí munnin av heita drekkanum, men tað skuldi eg ongantíð havt gjørt – tí í somu løtu trein Bárður Nielsen fram á skíggjan – Bárður Nielsen topkandidatur í einum tí tættasta valøkinum í landinum Norðurstreymoy – Bárður Nielsen ungt stjørnuskot í sambandsflokkinum dagin áðrenn valið, í einari langari reklamusending goldin av mínum sjónvarpsgjaldi.

Eg hostaði og harkaði og fekk at enda drekkamunnin uppá pláss. Fyrst gjørdist eg illur, men sissaðist skjótt aftur, onkur góð frágreiðing mátti vera.

Men eingin frágreiðing, tyktist nøktandi, innslagið var í sær sjálvum ikki serliga aktuelt, tað kundi líka so væl havt verðið sent nakrar dagar seinni. Innslagið gav stutt og gott einum valevni eyka stig dagin fyri valið, har er eingin frágreiðing, sum kann rættvísgerða slíkt. Heldur ikki tann at SVF høvdu leigað ein bil fyri 100.000 kr. og ongantíð brúkt hann, tað eru nógv onnur live-innsløg sum kunnu gerast, sum einki hava við valið at gera.

So eftir at hava hugsað um hetta gjørdist eg aftur illur, og hugsaði at næstu ferð eg møtti einum sjónvarpsfólki so fekk hesin skeld. Hetta hendi dagin eftir, eitt neyðars sjónvarpsfólk royndi at verja seg við, at SVF metti, at hetta var eitt ítróttarinnslag og at tað tí varð mett, at tað ikki var reklama fyri Bárð.

Sovorðið møsn, eg veit um trøllvaksin fólk sum hava atkvøtt fyri Bárði bara orsakað av kappróðrarneystinum, so SVF skuldi skammað seg.

Roykipolitikkur

Eg var niðri í SMS seinastu viku, saman við mínum tveimum synum, ein er 7 ár og hin 3 mánaðir. Komin uppá møtti eg einum pari. Hetta var eitt fitt ungt par 21-22 ára gomul, gentan var við barn mundi hava gingið einar 5-6 mánaðar. Tey gingu har so fitt og spankuleraðu við hvør sínari sigarett.

Tað er jú sannroynd, at børn í móðurlívi hjá mammu sum roykir fáa ov lítla ilt í blóði og vaksa tí seinni enn børn hjá mammum sum ikki roykja, júst eins og tubbaksroykur hevur stóran part av skuldini í vøggudeyða, og elvir til krabbamein.

Tá eg sá hetta unga parið, stúrsaði eg við; hvat kann fáa ein roykjara at leggja av, um heilsan hjá børnum hansara ikki kann tað?

Royking er ein samfelagstrupuleiki, nógv størri enn onnur rúsevni. Ein stórur partur av fólkinum er so illa bitin av hesum heilsuskaðiliga vana, at tey seta sína heilsu og heilsuna hjá øðrum fram um teirra royk-rús.

Arbeitt verður kring allan heimin fyri, at tey sum velja ikki at roykja ikki skulu noyðast at fáa royk í lunguni. Tankin aftan fyri roykipolitikkin er: Tú velur sjálvur at roykja, og tí eigur tað bert at ganga út yvir tína egnu heilsu.

Men í Føroyum verður einki gjørt. Her er SMS eitt ræðandi dømi. Einasta stað í øllum SMS, sum tey kalla roykfrítt, er eitt evarska lítið horn í Perluni. Hetta økið er umgyrt av roykjaraøkjum og kann tí neyvan kallast roykfrítt. Harafturat noyðist eg at ganga ígjøgnum roykjaraøkið við mínum nýføðingi fyri at sleppa inn har. Fyri at gera alt enn meira perfekt, so lata tey hetta økið aftur ein tíma áðrenn afturlatingartíð.

Eg royki ikki sjálvur og kennið tí ikki á mínum egna kroppi hvussu bitin man kann gerast av hesum illaluktandi vana. Eg plagdi at roykja, men tað eru eini 21-22 ár síðan. Eg var smádrongur tá, og millum teir stóru steinarnar á Mikkjalsa bø sótu vit hvønn seinnapart og royktu smuglarasigarettir av onkrum eksotiskum uppruna. Vit lærdu ongantíð at anda roykin inn, og hildu tað smakka illa. Stutt eftir hetta funnu vit nøkur ónærislig bløð, sum nokk eisini vóru av smuglara uppruna. Í bløðunum fingu vit okkara uppreistrartørv nøktaðan og soleiðis endaði mín aktiva tíð sum roykjari.

Eg skrivi tí um royking sum passivur roykjari. Eg veit, at hetta fær nógvar av teimum meira áloypandi roykjarunum at síggja meg sum óegnaðan at úttala meg um royking. Hesir hugsa kanska, hatta er bara grenj. Enn ein ikki-roykjari sum skal hevda seg, og ikki hugsar um onnur enn seg sjálvan. Fyri mær kunnu tey roykja so nógv sum tey vilja, men eg vil sleppa undan at skula anda teirra royk niður í meg, er tað ikki ein mannarættur.

200 og Hilmar Jan

Tað er løgið, sum summi fólk eru løgin. Her hugsi eg serliga um tær serligu verur sum sita í blaðstjórnini á Dimmu.

Nú eru nógv fólk løgin á dámligar mátar, men tað er ikki hetta slagið av dámligum løginleika, sum merkir blaðstjórnina á Dimmu. Hetta er heldur okkurt sum líkist politiskum snævurskygni.

Hetta løgna politiska snævurskygni kemur ofta til sjóndar í teimum ofta stak áloypandi oddagreinunum.

Ein oddagrein er ikki undirskrivað, tí er ikki talan um persónlig sjónarmið hjá tí ið skrivar, ein oddagrein umboðar sjónarmiðini hjá sjálvum blaðnum.

Summi hugsa kanska: “Dimma er eitt sambandsblað og tí verður oddagreinin hareftir”. Men hetta er júst trupulleikin og tað løgna við blaðstjórnini; Dimma roynir á pappírinum ikki at vera eitt sambandsblað. Í undiryvirskriftini selur Dimma seg sum óheft og álítandi, blaðfólkið sigur at tað arbeiðir út frá onkrum luftigum ideali sum tað rópar “objektivitet”.

Hví velur eitt óheft og álítandi objektivt blað at vera politiskt snævurskygt í sínum sjónarmiði? Hetta er í besta lagi eitt løgið val av blaðstjórnini.

Seinasta árið hevur Dimma í heilum lagt eftir bólkinum 200, tí teir arga sambandsmenn. Oddagrein eftir oddagrein hevur fordømt 200. Teir verða kallaðir bæði líkt og ólíkt. Dimma hevur staðið á einum hermóti og barst fyri neyðars happaða sambandsmanninum. Hvørja ferð 200 hava gjørt vart við seg hevur Dimma skeldað.

Hetta er sjálvandi sera stórsinnað av Dimmu. Oddagreinirnar hava málað eina mynd av veika sambandsmanninum, sum blívur háðaður og spottaður av kynisku tjóðveldismonnunum í 200.

Eg skal ikki her siga um 200 veruliga forfylgja og happa ella um talan er um óskyldiga politiska satiru, sum kann samanlíknast við Ólavssøkukabarettina ella Óla P. tá hann plagdi at vera stuttligur.

Nei mín trupulleiki er, at eg ikki skilji hvussu ein sokallað óheft blaðstjórn á einum álítandi blaði soleiðis finnist so nógv at júst 200, hvørja ferð bólkurin ger vart við seg.

Um hetta veruliga er almenn ónøgd við happing, so er ringt at skilja hví Dimma ikki hevur lagt eftir Óla P., tá hesin seinnu árini hevur ført eina hets móti landstýrismanninum í fullveldismálum, ella eftir Jóannes í Innistovu tá hann sendur muslimar, buddistar og onnur til helvitis, ella móti Hilmar Jan, tá hann leggur út við at spæla fúlheitirnar hjá Innistovumanninum frá morgunstundini, so at gud og hvør maður verður sendur til helvitis mitt í morgunmatinum. Her er ikki talan um skemt, men óndsinnaðan ágang.

Um tað veruliga eru tey veiku Dimma roynir at hjálpa, hví skriva teir so einki um hesi evni. Ella er tað kanska tað, at Dimma veit, at propaganda er lættast at selja ílatin objektivitet?

Vit mugu fordøma danir!

Eg meini at Føroyar eiga at vísa fyri umheiminum at vit ikki kunnu stuðla fremmandahatrinum hjá dønum. Nýggi útlendingapolitikkurin hjá donsku stjórnini hevur longu sett Danmark í andstøðu í Evropa, og ynskja vit ikki somu lagnu, noyðast vit at gera heimin varðan við, at vit ikki stuðla fremmandahatri.

Nýggja uppskotið hjá donsku stjórnini deilur danska fólkið upp í fyrsta flokks borgarar, og annað flokks borgarar. Hetta er eitt tað størsta alment stýrda rasistiska átak í vestur Evropa síðan annan veraldarbardaga og skal síggjast sum ein bleytari og tillaga útgáva av apartheid.

Tað er bert ein spurningur um tíð áðrenn onkur dregur Danmark fyri ST-mannarættindadómstólin og vinnur sakina. Tað er ikki torført at skilja hvat hetta hevur við sær tá talan er um útflutning, og altjóða samstarv annars.

Ynskja vit sum føringar ikki at vera ein partur av hesum, mugu vit gera vart við hetta og tað nú. Hvussu fer eitt handilsboykott av Danmark at ávirka okkum?

Neyðugt er at Føroya Landsstýri eru undangongumenn í altjóða átøkunum móti Danmark, hetta vísur altjóða samfelagnum at vit sum føringar ikki stuðla fremmandahatrið, og ikki velja at síggja onnur fólk sum annaðflokksborgarar bara tí danska stjórnin sigur tað.

Seinastu nógvu árini hevur Danmark havt nógv tí harðastu útlendingalógina í vestur Evropa, og hetta hevur bert ført alsamt verri integratión við sær. Síðsta danska stjórnin við sokallaða sosialdemokratinum Poul Nyrup Rasmussen á odda kappaðist við Dansk Folkeparti um at spreiða fremmandahatur, hetta skapti ein hatskan hugburð í stórum parti av danska fólkinum. Tá ein penur sosialdemokratur kundi føra ein tílíkan politik, so var hann nokk ikki galin.

Tað er tí nú sera torført hjá fólki av øðrum uppruna enn donskum at fáa arbeiði í Danmark. Ung fólk av øðrum uppruna enn donskum sleppa ikki inn á dansistøðini, og sera torført er hjá hesum at fáa bústaðir. Hetta hevur verið galdandi í skjótt nógv ár, og hevur avlaga tilverðuna hjá nógvum fólki. Tað er lætt at skilja, at nøkur av hesum fólkum, ofta ungir strongdir menn, enda úti í brotsverkum.

Og júst hetta við brotsverkunum hava Poul Nyrup Rasmussen og hansara kumpanar brúkt sum orsøk til at gera útlendingapolitikkin enn strangara, og spreiða enn meira hatur og ræðslu millum vanliga danskaran.

Men nú eru sokallaðu sosialdemokratarnir ikki í stjórn meira. Ein høgra stjórn er komin til valdiå, og hendan stendur við einum stórum trupuleika: Hvussu kann hendan stjórnin føra ein meira høgra vendan útlendingapolitikk enn tann undanfarna stjórnin gjørdi? Hetta er torført, eftir sum hetta var tann strangasti politikkurin í vestur Evropa.

Fólk eru rødd av øllum ræðumyndunum sum politikkarar og fjølmiðlar hava mála, og krevja ein harðari politikk. So núverandi danska stjórnin velur at argumentera við, at í arabisku londunum er politikkurin so og so strangur og tí kunnu vit brúka sama politikk yvir fyri arabum. Danska stjórnin velur altso at melda seg úr vestur Evropa á hesum økið. Danska stjórnin velur ein politik sum er kendur úr Suður Afrika, úr Irak úr Nazi týsklandi og Ísrael.

Men vit føringar hava ongan áhuga í at melda okkum burturúr Evropa, tí mugu vit siga stop, og saman við hinum londunum fordøma okkara donsku ríksfelagar.

Hugleiðingar tíggju minuttir í ellivu um kvøldið

Ja, nú er ein løta síðan síðst, men eg havi verið øgiliga upptikin, serliga við skúlatingum. Síðan seinastu viku í november, havi eg arbeitt einar tíggju tímar hvønn dag, fyrst við projekt arbeiði og so við lesnaði til eksamiuna í teoretiskari heimspeki. Ja, eg havi ikki gjørt so nógv við skúlan í langa tíð, og eg haldi meg hava lært eina asins rúgvu. Projektið er í mínari verð øðiliga gott, vit fingu bara átta fyri tað, men tað var nokk mest tí sensor hevði ein ringan dag.

Eg tími so illa at sita og skriva hetta, tí tað ljóðar sum vániligar umberingar. Men eg haldi projektið vera væl betri enn tað projektið, sum eg fekk tíggju fyri seinasta ár. Kritikkurin var nógv av okkara evnavali og vali av keldum. Vit kundu vera einigir við næstan øllum, men tá man bara hevur tríggjar mánaðar at skriva í, so verður man noyddur at prioritera.

Líkamikið, eg skal ikki keða teg við hesum.

Í teoretiskari heimspeki, brúktu vit nógva tíð, eg og Þorsteinn sótu og lósu og skrivaðu upplegg í umleið tríggjar vikur, vit komu djúpt í næstan øllum, men einum lítlum evnið komu vit ikki til botns í, og sjálvandi fekk eg ein av teimum báðum spurningunum, sum var um hetta evnið. Øgiliga keðiligt, og sjálvt um eg haldi, meg hava skilt teoretiska heimsspeki rættuliga væl, noyðist eg at liva við einum sjey tali, stutt sagt gingu próvtøkurnar av helviti til.

Eg skal annars byrja at lesa samskifti nú aftan á fyrsta februar. Tað verður nokk deiliga avvekslandi at lesa okkurt meira praktiskt enn heimsspeki. Eg eri vorðin eitt sindur troyttur av hesi uttanatlæruni.

Nú fari eg at hyggja at enn einum av hesum conspiracy teories filmunum. Eg havi soleiðis sæð ikki havt eitt lív leingið, so eg havi ikki so nógv at siga frá, men okkurt er. Eg skrivi víðari ímorgin ella okkurt sovorðið.

(tað gjørdi eg so ikki, og projektið við arbeiðstittulinum “Ein annan dag bók” endaði her)

Hugleiðingar beint áðrenn hálvgum tvey um dagin

Ja, so var eg her aftur. Eg havi siti og leita á telduni eftir gomlum stuttsøgum, sum eg havi skrivað. Eg fann ongar av stuttsøgunum, men eg datt um tvey onnur rit, hetta eru tvær klummir, sum eg skrivaði til tað nú kollsilgda útisetabláðið Føringurin.

Hetta var eitt blað, sum Øssur Winterheig og Dánjal Højgaard høvdu nøkur ár, blaðið gavst fyri nøkrum mánaðum síðan vegnað ov lágt haldaratal. Blaðið var rættuliga gott í støðum, men umboðaði í øðrum førum lágmarkið innan fyri tíðindaflutning.

Her kann eg nevna eitt dømið. Annika Hoydal spældi og sang til eina fernisering, og nevndi undir síni framførslu, at hon fór at geva eina fløgu út við hesum sangum, t.e. fløgan “Havið”, fløgan skuldi gevast út í tveimum útgávum, einari føroyskari og einari enskari, hon segði so í spølni, at hetta sjálvandi bert varð, um hon fekk ein útgevara. Blaðmenninir á Føringinum vóru tilstaðar, og í næsta blaðið var forsíðu yvirskriftin: Annika fær ongan útgevara.

Teir høvdu burtur úr einari lítlari viðmerking blást eina skandalu upp. Annika fortaldi mær seinni, at hon longu hevði fingi útgevara, tá hetta hendið, men at eftirsum øll pappírini ikki vóru undirskrivaði, kundi hon ikki úttala seg um tað.

Eitt líknandi ting hendi tá okkara fløga “MC-Hár – Framvegis uttan vit” kom út, vit sendu eina fløgu til blaðið, í vón um at fáa eitt ummæli. Á fløguni brúka vit rapp nøvn, júst eins og rapparir kring allan heimin gera, hetta hevur einki við anonymitet at gera, men eina rúgvu við image. Í næsta blaðið var grein, har alt snaraði rundan um tað, at vit ikki tordu at standa við fløguna og goymdu okkum aftanfyri dulnevni, og fyri at gera alt ordiliga perfekt, settu teir eina gamla mynd, sum teir høvdu av bólkinum í blaðið, og skrivaðu, at teir á hendan hátt avdukaðu okkara identitet. Tað sum gjørdi tað ekstra láturligt, var at sama mynd er á fløguhúsanum.

Ja, men nokk um tað negativa, blaðið var eitt tað føroyska blaðið sum hevði mest mentanartilfar, nógv bókaummæli og fløguummaæli, og so vóru eisini fleiri onnur góð ting. M.a. skrivaði eg hetta:

Á netinum

Eg sat, sum so mangan áður, á ein ‘talkara’ á internetinum, ein vinkona mín í Texas hevði e-mailað og sagt at hon vildi tosa við meg. Eg havi ongantíð hitt hana, ja, faktiskt havi eg ongantíð tosa við hana. Altso ikki munnliga.

Eg hitti hana eina ferð á einum øðrum ‘talkara’, vit tosaðu eina løtu, ella rættari vit skrivaðu eina løtu, og skiftu so um e-mail bústaðir, síðan hava vit e-mailað regluliga til hvønn annan, onkuntíð møtast vit á onkrum ‘talkara’, men tað er sjáldan, eftirsum tíðarmunurin er átta tímar.

Tað er nokkso stuttligt at hugsa sær at tú kann sita í Keypmannahavn klokkan 17.00 og skriva til eina gentu í Texas og hon fær brævið nøkur sekund eftir, men hjá henni er klokkan bert 9.00.

Hon hevði biðið, meg møtt sær, tí hon hevði fingið ein nýggjan sjeik, hon vildi gjarna fortelja, um hvussu tað gekst og vildi tí tosa ‘andlit til andlit’ á einum talkara. Fyri tey, sum ikki vita hvat ein ‘talkari’ er, so er tað eitt stað á internetinum, har tú kann hitta fólk og samrøða við tey í skrivligum formi.

Eg havi eftir hondini hitt nógv fólk har, t.d. hitti eg tvær amerikanskar gentur, ið kallaðu seg Sphere & Cube. Tær bjóðaðu mær cyber-sex, men eg hevði ikki tíð og endaði tí við at fornerma tær.

Eg hitti tær aftur seinni, men tá bóðu tær meg, sleppa mær har, sum pipari grør, ella skuldu tær koma eftir mær. Cyber-sex er annars nógv uppi í tíðini, á teimum flestu talkararunum kanst tú gera tær eitt privat rúm, ið tú kann læsa og ósæddur tosa fúlt við onkran eina løtu. Ymsar eru lystirnar, men tað er íhvørtfall bíligari enn telefonsex.

Á einum triðjum ‘talkara’, hitti eg eina ferð ein mann, sum æt Jeff. Hann royndi at berjast móti tí, hann kallaði tíðindarflutnings monopolinum í USA, hann skipaði fyri fyrilestrum og filmsýningum av Chomsky filmum.

Norm Chomsky er ein tíðindamaður, ið hevur gjørt sendingar um hvussu tíðindaflutningurin í verðini er stýrdur av sterkum politiskum og fíggjarligum kreftum(nøkurlunda sum Dimmalætting og Sosialurin eru stýrd av Sambandsflokkum og Javnaðarflokkinum og Oyggjatíðindi av brøðrunum Klein).

Chomsky vil vera við, at tíðindamenn tilvitandi lata vera við at skriva um nøkur mál og hervið stiðja brot á mannarættindini.

Eg hitti Jeff, fyrstu ferð eg var innið á tí talkaranum, sum eitur the Globe, hetta er ein stórur talkari, við nógvum ymiskum rúmun. Eg kom inn í eitt rúm, har ein heilablástur andaliga víðgongdur Amerikanskur bygdamaður helt prædiku um fosturtøku, eg byrjaði sjálvandi at brúka meg, eg spilti hann og restina av USA út.

Tað er eitt av mínum yndis frítíðarítrivum. Men henda dagin gekk ikki so væl, áðrenn eg visti av, vóru øll uttan tveir menn, rýmd úr hesum rúminum, tað var Jeff og ein úr Australia, vit sótu so nakrar tímar og tosaðu um politik, eg lætst at vera eitt sindur reyðari, enn eg eri, so vit hugnaðu okkum óført.

Men fyri at venda aftur til vinkonu mína í Texas, so varð hon seinka, og eg sat tí eina løtu og bíðaði. Fyri at stytta mær stundir, tosaði eg við nøkur fólk. tá kom ein, ið kallaði seg Mags knappiliga inn í rúmið. Tá hon sá mítt navn og teldunavnið RUC.mac.08, spurdi hon, um eg var Niels Dam, ið las International Cultural Studies á RUC?

Hetta var ein vinkona mín av RUC sum var útveksla til Íslands, knappiliga sá eg hvussu ræðandi lítil verðin er vorðin. Nú brúki eg altíð dulnevnið á talkarum.

Hetta var í einum av teimum fyrstu bløðunum, undirstrikaninar eru setningar sum Dánjal Højgaard hevði umskrivað uttan at sagt mær frá tí, hetta er tann upprunaliga klumman, onkur av tingunum vóru rættingar av villum, og gjørdu tekstin betri, men nógv var málreinsan, sum drap mín stíl og gjørdi heildarmyndina verri.

Eg skrivaði ikki aftur til teir leingi, súrður sum eg var um Dánjalsa frekleika. Men mær dámdi nú nokkso væl Øssur frá tí tíðini vit vóru í Nærvarpinum saman, so eg datt útí aftur og skrivaði hetta til teir:

Summar

Við mínum tungu HH posum hoppi eg upp um lortabunka eftir lortabunka, meðan eg hugsi um slalom.

Heima aftur hoyri eg, at uppiábúgvin hjá mær, hevur latið vindeyguni upp í hitanum, ikki bert eitt vindeyga, men øll, og harði larmurin av hennara anskræmiliga kontry tónleiki, floymir inn gjøgnum míni vindeygu, og eg verið tvangsinnlagdur at lurta eftir Gluntan. Eg havi ofta hugsa, hví tað altíð eru tey við tí ringasta smakinum, sum spæla harðasta tónleikin. Bygdafólk. Hugsa tær at flyta til ein stórbý og gerðast granni við ein, ið dámar Gluntan.

Eg meini so við, eg haldi eg eri rættiliga tolerantur, men kontri er ringt, og norskt kontri tað er verri. Um tónarnir endiliga skulu vera orskir, so hví ikki njóta Aqua, teirra norska innslag er stak snotiligt, og so hava tey eisini humor. Gluntan, har er einki gott at siga um tað. Ljóðdálking, og so eru teir ljótir omaná tað heila.

Summarið her er hitið, hitið so heitur at hundalortar torna, og eg sveitti sum eitt svín, má lata vindeyguni upp, og harvið vera plágaður av kontri. Mjólkin er súr, fólk eru heit og skeldast, roykurin av bilum, og larmurin tykist enn meira týðiligur.

Men so eru tað eisini tær. Tær eru dagsins hæddarpunkt hvønn summardag, í sínum stuttu kjólum og sólbrendu lørðum. Ein vinmaður segði mær, at um veturin vóru tær innilæstar í einum pakkhúsið á Nørrebro, so um summari sluppu tær út. Hesin floymurin av vøkrum gentum á súkklum, onga aðra staðnis í heiminum sært tú nakað líknandi, hetta eru havfrúnnar, tann veruliga attraktiónin. Danskar hálvnaknar gentur á súkklu. Stuttar kjólar og toppar, sum ikki røkka niður um nalvan. Nakrar hava ring í nalvanum, tað er rættiliga eggjandi haldi eg.

Hevði ein vinmann, sum kom ov seint til arbeiðis ein dagin, tí hann hevði súkkla beint aftan fyri eina av teimum, og hevði gloymt at dreyga, og var endaður heilt úti á Sundbyvesterplads. Hetta eru sirenurnar, ístaðin fyri sang brúka hesar eina perfekta reyv, sum lokkar og dregur og fær ein hvønn mann at smelta ella súkkla í blindum.
Danska summarið er hiti, hundalortar, súr mjólk og hálvnaknar gentur við vælskaptum reyvum, súkklandi runt á gøtunum. Eg gleði meg longu.

Hatta dámar mær nokkso væl, eg haldi, at tað fangar nokkso nógv hvat, ið summari er fyri meg.

Hugleiðingar beint áðrenn klokkan seks um kvøldið

Eg havi húsið fult av børnum, her eru ikki minnið enn trý børn, Magnus og so tvey vinfólk hjá honum, tey larma øðiliga illa, vanliga generar tað meg ikki, men eg havi høvuðpínu í dag, eg havi havt hálsbruna alla vikuna, og fepur, so høvuðpínan er næstan vorðin gerandisdagur, men tá trý børn so byrja at rópa og skrála, so leggur man knappiliga til merkis til hana aftur.

Eg ætlaði at siga okkurt um hasar barnasøgurnar, nú tá báðar eru skrivaðar, haldi eg at tær supplera hvør annan rættuliga væl, eg haldi at tað er týdningarmikið at lesa tær, sum tær eru í hesari bók. Eg meini fyrst “ovkey” so “stílur”, sjálvt um reint kronologisk snúgva tær seg um hendingar í umvendari raðfylgju. “stílur” fyrigongur í mínum hugaheimi dagin fyri “ovkey”, og tað er sjálvandi Elisabeth, sum hevur fortalt David og Jan um Ninu og Jákup. Ein annar møguleiki er sjálvandi, at hetta er nakrar dagar seinnið, David hevur fingið bank fyri sjeytalið sum hann fekk í donskum stíli, hann vil hava hevnd, og brúkar soleiðis tað vitanina um Jákup og Ninu, sum hann hevur fingið frá Elisabeth, til at hevna seg inn á Ninu, og eisini fáa happa Jákup samstundis. Hetta er eitt sindur kulari haldi eg, men eg veit ikki.

Eg eri bjóðaur til fernisering í morgin, tað eru Anker Mortensen, Tóroddur Poulsen og Bjarne Werner Sørensen, sum hava framsýning okkurt stað, sum eitur Rampen. Tað er ovkey, mær dámar eitt sindur sovorðið, at ganga runt og hyggja at kunsti og spæla, at man veit nakað um tað. Málningalist er ikki rættuliga mín sterkasta síða, men eg haldi tað vera stuttligt at hyggja at, og eg veit um mær dámar tað ella ikki. Eg haldi eisini, at málningalistin kann hava eina meditativa funktión.

Eg kenni meg rættuliga einsamallan fyri tíðina, Tróndur, Torkil, Petur og Jógvan eru byrjaðir at spæla popp saman við Maluni, og sjálvt um vit enn tosa saman nokkso ofta, síggjast vit ikki so nógv meira. Bólkaarbeiðið í skúlanum hevur verið rættuliga nógv individuelt hetta semestrið, eg eri í einum trýmannabólki, og vit hava býtt uppgávurnar millum okkum, og sita fyri tað mesta einsamallir og arbeiða. Eg síggi heldur ikki so nógv av hinum vinfólkunum hjá mær. Eg havi tað soleiðis sæð fínt, Magnus heldur meg eisini við selskap. Tað at eg brúkti nokkso nógva tíð uppá at vera saman við damuni, uttan veruliga at tíma tað, gjørdi at lagið bleiv nokkso ringt. Eg kundi tí brúkt vinir, men teir eru ikki her beint nú.

Eg vil ikki siga, at eg eri líka lukkuligur sum ofta fyrr, men tað verður nokk betur.

Eg síggi tó eitt sindur til Niels Arge Galan, hann er ein deiligur drongur. Hann býr beint her tað er rættuliga feitt. Vit vóru rættuliga væl fyri nøkrum árum síðan, og tað vinarlagið er við at koma í lag aftur. Harafturat flytur Tróndur inn aftur á kollegiið seinast í hesari vikuni. Hann havi eg einki sæð til seinastu longu tíðina. Tað man nokk fara og broyta seg. Ein trupuleiki er, at eg havi bundið meg til rættuliga nógv projektir, og eg tími øll, men tað er eitt sindur stressandi.

Eg sakni eisini at hava eina damu, sum eg elski og sum elskar meg.