Samrøður – Page 5

Eldsálin Sofus Olsen

Sofus Olsen er ein eldsál, ið brennir fyri tí, ið honum dámar. Hetta hevur sent hann undir jørðina undir krígnum, givið honum frálík úrslit sum reiðari, givið honum álitissessir í fíggjarheiminum og nú hevur tað givið føroyingum Listasavnið á Sandi.

Sofus varð føddur á Sandi og búði har øll barnaárini. Ein part av barndóminum búði Sofus hjá ommu og abba sínum. Hetta var í grannahúsinum hjá Sands Listasavni. Sofus eigur hesi hús og sostatt eisini grundstykkið, ið listasavnið stendur á.

Sluppfiskiskapur

Konfirmeraður fór Sofus, sum dreingir flest til skips. Hann var sluppfiskimaður í fimm ár, inntil hann í 1935 fór á háskúla. Ætlanin var altíð, at hann skuldi við aftur sluppini, tá háskúlin var av. Men so var ikki, og hóast hann seinni bæði silgdi og fekst við reiðara virksemi, so var hetta endin á hansar lívið sum fiskimaður.

Til Danmarkar at lesa

Á háskúlanum sá Símun av Skarði gávurnar hjá unga manninum og spurdi hann, um hvørjar ætlanir hann hevði. Sofus segði, at hann skuldi aftur til vaðbeinið. Men hetta helt Símun av Skarði ikki. Hann segði, at um hann slapp at avgera tað, so skuldi Sofus til Danmarkar á preliminer skúla. Hetta var í 1936, og Sofus so gjørdi. Hann gekk á preliminer skúla í Høngí tvey ár, síðan fór hann á student somuleiðis í tvey ár.

Búskap í Århus

Í 1940 hevði Sofus fingið studentsprógv og skuldi undir víðari lestur. Áhugin var fyri søgu. Men ein vinmaður hansara á studentaskúlanum fór til Århus at lesa búskaparfrøði. Hesin greiddi Sofusi frá, at hetta var skilabesta útbúgvingin at fáa sær. Sofus lat seg yvirtala og fór við. Men tíðin í Århus gjørdist tó ikki long. Sofus sigur, at hann kendi næstan ongan í Århus. Har vóru ikki nøkur onnur av teimum, ið hann hevði lisið saman við, og allir føroyingarnir vóru í Keypmannahavn og lósu. Hann treivst tí als ikki har. Tá hann hevði lisið í ein mánað, avgjørdi hann at flyta. Hann fór til Keypmannahavnar, har hann var innskrivaður á universitetið at lesa til cand. polit.

Lestur undir krígnum

Hett vóru hendingarík ár í Keypmannahavn. Kríggji setti sín dám á tilveruna, og gerandisdagurin hjá Sofusi varð eisini nógv merktur av hesum. Sofus gjørdist partur av mótstøðurørsluni. Hann arbeiddi á tí ólógliga blaðnum Information. Har hann var hándlangari, sum hann sjálvur kallar tað. Hetta var skitið arbeiðið við at hjálpa við at duplikera bløð við trumlum og blekki. Eisini var nógv baks við, at fáa til handa neyðuga tilfarið. Arbeiðið við ólógligu bløðunum var týdningarmikið og tíðarkrevjandi arbeiði, men eisini sera vandamikið. Í desember 1943 varð ein av starvsfeløgunum hjá Sofusi tikin. Hann nevndi nøkur nøvn. Millum annað navnið á Sofusi. Sofus hevði júst verið til skrivliga próvtøku, men varð noyddur undir jørðina, áðrenn hann slapp upp til munnliga próvtøku. Hann sigur frá, at hann var sera keddur av hesum, tí hann hevði fyrireika seg til próvtøkuna og vildi ikki, at hetta arbeiðið skuldi fara til spillis. Tí valdi hann, at møta upp til munnilgu próvtøkuna, væl vitandi um, at nasistarnir kundu taka hann. Hann var gjøgnumbloyttur í sveitta, áðrenn próvtøkan var av. Men tað gekk væl, og hann slapp undir jørðina aftur uttan at verða tikin.

Hetta var í januar 1944, og Sofus fekk tí ikki gjørt meira við skúlan, fyrr enn kríggið var av.Í staðin nýtti alla sína tíð til arbeiðið við ólógligum bløðum

Heim til Føroyar

Aftan á kríggi brúkti Sofus fyrstu tíðina, til at halda fríð, áðrenn hann byrjaði aftur at lesa. Í 1949 var hann liðugur sum cand. polit. Hann skuldi nú velja sína lívsleið. Hann hugsaði eitt sindur um, at fara í starv í ministeriuminum í Danmark. Men Jóhann Djurhuus vildi hava hann at koma heim í eitt starv í búskapargrunninum. Sofus søkti starvið, men fekk tað ikki. Hann sigur orsøkina vera hansara politiska tilknýti, ið ikki var tað sama, sum tað hjá tí, ið skuldi seta starvið.

Stillaði upp fyri Tjóðveldisflokkin

Hann byrjaði í staðin hjá sakføraranum Leif Waagstein. Skrivstovan hevði nógv arbeiði innan vinnulívið, og Sofus var settur at arbeiða við hesum. Her treivst hann ikki serliga væl. So tá Erlendur Patursson í 1950 bað Sofus um at stilla upp fyri Tjóðveldisflokkin á fyrsta løgtingsvalinum, ið flokkurin stillaði upp til, var hann til dystin fús. Hann var sostatt við til at tryggja flokkinum, neyðugu atkvøðurnar til at fáa tvey umboð á ting. Um sama mundið fór hann í starv sum skrivari hjá Havnar Arbeiðsmannafelag. Hann røkti hetta starv til í 1954, tá han fór av landinum aftur.

Góðir dagar í Skotlandi

Sofus leitaði sær til Glasgow í Skotlandi. Hann kallar Glasgow eitt magiskt stað og hann hevur miklan alsk til Skotland enn í dag. Í Glasgow starvaðist hann í tvey ár hjá Scottish Cooperative Wholesale Society. Hann minnist hetta sum sínar bestu dagar. Hann vildi fegin halda fram í starvinum, og tey vildu eisini fegini hava, at hann varð verandi, men hann fekk ikki arbeiðsloyvið. Tí noyddist hann heim aftur. Nógv fremmandafólk kom til Bretlands í árunum eftir kríggið, so trupult var at fáa arbeiðsloyvið. Tað gjørdi heldur ikki støðuna betur, at Scottish Cooperative Wholesale Society stuðlaði Labour, og teir konservativu sótu í stjórn. Sofus hevur vitjað aftur í Skotlandi javnan. Hann leggur ikki skjól á, at hetta er eitt land, ið eigur eitt serligt pláss í hansara hjarta.

Silgdi við fiski

Heimaftur komin til Føroyar arbeiddi Sofus eitt sindur fyri D.P. Danielsen, og fekst við leyst og fast. Hann fór í 1957 til Aberdeen at royna eydnuna. Men treivst ongantíð veruliga har, so tá nakrir mánaðar vóru farnir fór hann aftur til Føroyar, at arbeiða fyri Samvinnufelagið og Fiskimannafelagið. Hann varð settur sum troubleshooter og fekst við fiskin frá útróðrinum í Grønlandi. Hann sigldi við farmaskipum niður til evropeiska marknaðin við fiskinum og hevði ábyrgd av at ansa eftir fiskinum, takað sær av trupulleikunum, um okkurt var áfatt við góðskuni og syrgja fyri, at eingin snýtti føroyska seljaran. Her var talan um túrar m.a. til støð sum Grikkaland, Napoli og Rom.

Reiðari í 40 ár

Í 1961 gjørdist hann reiðari á Havsøka. Hann segði hetta starv frá sær í 1967 og gjørdist reiðari á Pálli. Her byrjaði samstarvið við Demmus Hentze, ið átti skipið og var skipari á tí. Hetta samstarv helt í 32 ár, og hóast Pállur varð skiftur út við Hoyvíking, so hildu Sofus og Demmus fram við somu leiklutum. Sofus sigur, at Demmus gav honum fríar teymar. Hetta trivust teir báðir væl við. Hetta er kanska heldur ikki so løgið. Tí tey 40 árini Sofus fekst við reiðaravirksemið hevði hann ikki reyð tøl á einum einasta roknskapi. Hetta hóast tíðirnar og fiskiskapurin hava verið skiftandi.

Yrkið í fíggjarheiminum

Í 1963 varð Búskaparráðið sett á stovn, Sofus var við frá byrjan. Hann røkti henda álitissess fram til 1992. Í tíðarskeiðinum 1980-92 sat hann sum formaður í ráðnum.

Í árunum 1964-70 virkaði Sofus sum fiskaútflytari. Hann seldi fisk fyri nøkur skip, ið ikki vóru undir Fiskasøluni, hetta var eftir áheitan frá Løgmanni Hákuni Djurhus, ið bað hesi fiskiskip um at selja fiskin í felag. Hetta starv gavst Sofus við í 1970, tá táverandi stjórin í Føroya Banka bað hann um at koma í starv sum grannskoðari hjá bankanum. Hetta starv røkti Sofus fram til 1987, tá hann fór frá. Miðskeiðis í 80’árunum, royndi Sofus sum grannskoðari hjá bankanum at senda boð til Den Danske Bank, um at sum gongdin var, fór at verða galin endi, men Revisiónschefurin vildi ikki bera boðini víðari, greiður Sofus frá.

Áhugin fyri listini

Í 1961 keypti Sofus sín fyrsta málning, og hevur líka síðan hetta samlað list, serliga útvalda føroyska list. Áhugin fyri myndlistini kom síðst í fimti árunum. Hesa tíðin gekk hann inn í hús, har nógvir málningar hingu og hesir vaktu hansara ans. Um sama mundið gjørdist hann vinmaður við Nonnegaard, ið var stjóri í Føroya Banka. Nonnegaard hevði stóran áhuga í myndlist og hetta smittaði. Saman við Hanus við Høgadalsá, settu Sofus og Nonnegaard eina ávísa upphædd um mánaðin av til at keypa listaverk hjá útvaldum listamonnum, m.ø. Ingálvi av Ryeni. Teir deildu síðan listaverkini í millum sín.

Áhugan fyri myndlist hevði Sofus felags við konu sína Gunnhild, ið hann giftist við í 1965. Gunnhild hevði sjálv málað sum yngri, og í húsunum á Tinghúsvegnum vóru longu, tá Sofus flutti inn listaverk av málarum sum Waagstein og Mikines. Tey høvdu sostatt bæði nógva gleði av listini, ið tey samlaðu sær gjøgnum árini heilt upp til 1999, tá Gunhild andaðist.

Høg góðskukrøv

Sofus hevur eisini stóran áhuga í aðrari list, bæði tónlist og bókmentum. Hann er kendur fyri sínar onkuntíð heldur bersøgnu meiningar og setur høg góðskukrøv. Hetta hevur verið við til, at gera savnið hjá Sofusi, til ivaleyst tað mest forkunnuga og spennandi privata listasavnið í Føroyum.

Hetta er list, sum hann hevur savnað ígjøgnum eitt langt lív sum listasavnari. Við útvaldum listaverkum av m.ø. Samuel Joensen Mikines, Poul Horsdal, Elinborg Lützen, Jack Kampmann og Frimod Joensen umframt nógv listaverk av Ingálvi av Reyni.

Eg vil sleppa aftur til Føroyar at spæla

Jesper Binzer kemur til Føroyar á Planet Awards at handa eina av planetunum. Hetta er aðru ferð, at Jesper er í Føroyum, fyrru ferð var, tá hann við bólki sínum D.A.D. í 1999 spældi konsert í Høllini á Hálsi.

Planet Awards

JesperBinzer2 — Jesper og hinir í D.A.D. vóna, at teir aftur í summar sleppa á ein føroyskan pall.

Enn eitt stórt navn úr tónleikaídnaðinum hevur boðað frá, at hann kemur til Føroyar í sambandi við Planet Awards 28. januar á Hotel Føroyum. Talan er um Jesper Binzer, sangara í einum av størstu donsku rokkbólkunum seinastu 20 árini D.A.D. Vit hava prátað við henda fryntliga rokksangara, um konsertina á Hálsi í 1999, um D.A.D. um fortíð, nútíð og framtíð.

Stórsligin náttúra
Jesper Binzer sigur, at innbjóðingin um at sleppa til Føroyar ein túr er eitt kærkomi høvið, at vitja Føroyar aftur. Hann minnist serliga føroysku náttúruna, sum verandi stórsligna. Hetta upplivdu teir sera sterkt á túri sínum undir Vestmannabjørgunum. Hann minnist hetta sum eina løtu, har hann veruliga sá, at náttúran er so øgiliga nógv størri enn vit menniskju. Annars eru minnini frá Føroya túrinum sera fjar, sigur Jesper, ið minnist hetta tíðarskeiðið, sum eitt sera strongt tíðarskeið hjá bólkinum. Hann er tó skjótur at leggja afturat, at hann hevði ein útstappaðan lunda við sær heim.

Mitt í rokinum
Teir fýra Jesper Binzer, Jakob Binzer, Stig Pedersen og Peter Lundholm Jensen, sum stovnaðu Disney Land After Dark, myndaðu bólkin frá 1984-1998, tá trummuleikarin Peter ikki tímdi longur og fór burtur úr bólkinum. Hetta var eitt stórt umskifti, og túrurin til Føroyar var mitt í rokinum við at fáa ein nýggjan lim skoraðan inn í hesa gomlu eindina.

“Hetta var okkara fyrsta konsert við nýggja trummuleikaranum Laust Sonne, og tí vóru vit øgiliga strongdir. Vit eru ein bólkur, hvørs styrki í stóran mun liggur í tøttu bondunum ímillum limirnar, ið millum annað koma av, at vit alla tíðina hava verið teir somu liminirnir í bólkinum”, sigur Jesper. Hann greiðir frá, at talan var um eina stutta konsertferð við trimum konsertum, konsertini í Føroyum, eini konsert í Wachen í Týsklandi á einum tungmálmsfestivali og á konsert á Skanderborg festivalinum. Konsertirnar vóru mitt í framleiðsluni av fløguni Everything Glows. Tí vóru løg av hesari fløgu roynd live í Føroyum fyrstu ferð.

Plastikurtapottar
Jesper sigur, at hann minnist ikki so væl sjálva konsertina. Men Ítróttarhøllina á Hálsi minnist hann. Hann minnist serliga backstage økið, ið var kaffistovan við plastikkurtapottum og øllum tí, ið hoyrir til eina kaffistovu í eini Ítróttarhøll.

Hann sær hetta høvið at sleppa til Føroyar at handa einan Planet, sum ein góðan møguleika at sleppa aftur til Føroyar og uppliva landið undir minnið strongdum viðurskiftum.

Hann sigur, at hann heldur ikki vil leggja skjól á, at D.A..D vil sleppa til Føroyar aftur at spæla. Teir hava verið í sambandi við ein av føroysku festivalunum, og hann vónar, at hansara ferð til Føroyar, kann vera við til, at fáa okkurt at spyrjast burtur úr hesi avtalu.

“Vit fara á eina langa konsertferð í summar og spæla millum annað á nógvum donskum festivalum, so stuttligt hevði verið, um ein føroyskur festivalur hevði passað inn í skránna”, sigur Jesper.

Bara sláa hart á trummurnar
Konsertin í 1999 hjá D.A.D. í Føroyum var merkt av, at nýggjur trummuleikari var komin í bólkin, samanspæli var ikki líka gott sum áður, og slettis ikki líka gott, sum tað er vorðið síðan hetta. Jesper greiður frá: “Tað at fáa Laust inn í bólkin var ein orkuinnspræning. Hann er so øgiliga musikalskur – Eg vildi næstan sagt, at hann er tann fyrsti ordiligi tónleikarin, vit hava havt í bólkinum. Hetta hevur ávirkað okkum nógv sum bólk. Fyrst og fremst eru kórini blivin nógv betri, tað er trummuspæli eisini. Men hann gevur eisini nógv í lagskrivingini og ger, at nógv ting bara eru í lagi. Hetta gevur okkum eitt nógv størri tónlistarligt frælsi, til at gera akkurát tað, sum vit hava hug til at gera. Men umframt at vit hava lært nógv av Laust, so hevur hann eisini lært okkurt av okkum. T.d. at onkuntíð skal hann bara sláa hart á trummurnar, heldur enn at hugsa, um tað svingar ella ikki.

Í støðugari broyting
D.A.D. hava líka frá fyrstu útgávunum flutt seg tónlistarliga á hvørjari útgávu. Bólkurin hevur megnað at fylgt við tíðini og hevur givið sítt boð uppá nútíðarrokk øll árini, tó við einum sterkum D.A.D. samleika. Jesper sigur, at hetta er rættiliga tilvitað, men eisini viðføtt. Teir hava alla tíðina havt hug at fylgja við. Hann sigur, at hann hevur alla virðing fyri bólkum, ið spæla sín tónleik og halda seg til hann. Men hjá D.A.D. hava teir øll árini kent seg, sum um teir vóru partar av tónleikapallinum, og tí hevur tað verið nátúrligt at flyta seg við honum: “Tú kanst ikki noyða teg sjálvan at verða nýskapandi, antin ert tú tað ella ikki. Vit royna at hyggja innan í okkum sjálvar og finna tónleikin í okkum. Tað kann gerast pínligt, men okkara størstu successir eru komnar, tá vit hava flutt okkum longst. Tildømis tá vit gjørdu No Fuel Left For The Pilgrims. Men tað liggur altíð eitt trýst frá áskoðarunum til at halda fram í somu rillu, men tað vilja vit ikki.

Løgini sjálvi eru ikki so nógv broytt, t.d. kundu vit væl havt skrivað løgini á nýggjastu fløguni Scare Yourself fyri 20 árum síðan, men tey høvdu nokk ikki ljóða soleiðis tá. Eg haldi, at broytingin er tað, ið ger, at tað blívur við at vera stuttligt. Hetta er eisini orsøkin til, at vit hava gjørt hetta í 22 ár, og eg vænti, at vit fara at gera hetta í nógv ár afturat.

Hetta er ikki bara handverk, men kemur nokkso nógv innanífrá tí hendir broytingin í tónleikinum rættiliga nógv av sær sjálvum. Eg haldi ikki, at tað er møguligt at seta seg niður og siga, at nú fari eg at skriva eitt sovorðið lag, tað ber ikki til.

Besti danski livebólkur
Heilt frá byrjanini hevur D.A.D. verið kendur, sum ein tann besti danski konsertbólkurin, við stórum og ógvisligum pallframførslum er altíð talan um stórslignar konsertir. Tvær av konsertunum í fjør tann á Roskilde Festivalinum og tann í KB-Høllini vóru tiknar upp bæði í ljóð og myndum. Í løtuni situr bólkurin og ger upptøkurnar klárar til tí fyrstu D.A.D. DVD’ina Scare Yourself Live. Talan er um næstan tríggjar tímar av tónleiki, umframt ymiskt eykatilfar. T.d. upptøkur frá degnum tá D.A.D. vórðu heiðraðir við serligu heiðurslønini á Nordic Music Awards í Keypmannahavn og síðan fóru við flogfari til Århus, har teir fóru beint á pallin til eina útselda konsert.

Jesper greiður frá, at bólkurin sjálvur framleiðir DVD’ina. Hetta er sera hart, men eisini spennandi arbeiði. Men nú, teir hava sitið fleiri vikur í framleiðsluhølunum við nøsini niðrið í einum ljóðblandingarpulti, er tað frálíkt at sleppa burtur úr hesum og fara til Føroyar saman við konuni, sigur Jesper, sum gleðir seg.

Fyri eini viku síðan var avdúka, at ein onnur av størstu donsku rokkstjørnunum Simon Kvamm kemur til Føroyar fyri at luttaka á Planet Awards.

Eivør trúði mær næstan ikki

Eg hevði trupult við at sannføra Eivør um, at hon veruliga var í uppskoti til seks heiðurslønir í Danish Music Awards Folk.

Danish Music Awards Folk

Tað var ein skelkað Eivør Pállsdóttur, ið eg fekk í hornið, tá eg ringdi til hana í Wien í gjárkvøldið og segði henni, at hon var í uppskoti til seks virðislønir á Danish Music Awards Folk. Fyrstu fimm orðini vóru HA? Síðan spurdi hon, um eg argaði hana, ella um hetta vóru loynimyndir.

Ræðuliga syrutt

Tá eg fekk hana at skilja, at hetta var ramasta álvara. Hon var alment vorðin eitt stórt navn í donskum fólkatónleiki og var í uppskoti til helvtina av øllum heiðurslønunum á almenna kvøldinum hjá donskum fólkatónleiki. Ja, at hon faktisk var í uppskoti til allar tær heiðurslønirnar, ið hon kundi vera í uppskoti til. Varð hon veruliga skelkað. “Hvussu kenna tey meg? Hví eri eg í uppskoti? Eg eri akkurát flutt til Danmarkar – Eg havi spælt so lítið har. Hetta er syrutt! Hetta er ræðuliga syrutt! Eg skilti slettis ikki, hví tú skrivaði tillukku í sms boðnum til mín. Eg fari slettis ikki at sovna í nátt! Hetta er ræðuliga abstrakt. Eg fái slettis ikki komið við nakrari skilagóðari viðmerking enn”.

Tá eg segði henni, at tað var fløgan “Eivør”, ið var í uppskoti til virðislønirnar, gjørdist hon enn meira ovfarin. Tí hon helt, at talan hevði verið um fløguna hjá Danmarks Radio Big Band og ikki um hennar egnu fløgu.

Útselt í Wien

Hon var í frammanundan í góðum lag. Tí stutt áðrenn eg ringdi, høvdu hon og Bill Bourne spælt fyri einum útseldum Mozart sali í Wien. Konsertin hevði gingið sera væl, og gott lív var í fólki.

Hetta er aðru ferð, at Eivør vitjar í Wien, fyrstu ferð var við Yggdrasil fyri nøkrum árum síðan. Men sjálv veit hon ikki, hvussu tað ber til, at hon megnar at fylla eina stóra konserthøll við áskoðarum í Wien. Hon heldur, at kanska er talan um forvitni. Tí hon ivast í, at tey kenna hana har. Hvussu er og ikki, so er spælir hon aftur í kvøld í Wien, hesuferð í einum jassklubba, og øll 300 atgongumerkini eru seld í forsølu.

Vinnuhúsið vil ávirka samfelagið

Nú er nærum eitt ár síðan at Vinnuhúsið flutti inn í snotiligu húsini í Smærugøtu. Húsini hava givið nakrar áhugaverdar møguleikar, ið kunnu fáa stóran týdning fyri føroyskt vinnulív og fyri Føroyar.

Í snotiligu hølunum í Smærugøtu hevur føroyska vinnulívið fingið neyðuga plássi til at vera við til at skumpa eitt sindur undir føroyska vinnulívsgrannsking. Vinnuhúsið hevur nýliga søkt eftir einum starvslesandi, ið skal sita í húsinum og arbeiða í eitt hálvt ár.

Jan Mortensen stjóri í Vinnuhúsinum sigur seg vóna, at hetta kann kveikja áhugan hjá hesum lesandi at gera serritgerð við støði í føroyskum vinnulívi. Eisini vónar Vinnuhúsið, at kunna geva fólki, ið skriva serritgerðir við støði í vinnulívinum møguleikar at sita í húsinum og arbeiða. Hetta er í trá við hugsanina um at fáa føroyska granskingin meira málrættaða.

Størri tilknýti

Betraðu hølisviðurskiftini hevur givið Vinnuhúsinum møguleika at halda allar fundir í egnum hølum, og hetta gevur á limafeløgunum størri tilknýtið til húsið og styrkir felagskapin. Fyrr vóru tey noydd, at halda størri fundir í leigaðum hølum, men hetta er nú broytt. Jan Mortensen heldur hetta vera sera týdningarmikið fyri eitt samtak sum vinnuhúsið.

Týdningarmikil viðleikari

Vinnuhúsið umboðar 16 arbeiðsgevarafeløg. Samstarvið hevur verið til síðan í 80’árunum, men alsamt fleiri feløg eru komin til. Síðan í seinnu helvt av 90’árunum hevur felagið profilerað seg meira málrættað sum felagseindin Vinnuhúsið og hevur í størri mun verið við til at seta dagskránna í samfelagskjakinum. Fyri hetta vóru tað mest einstøk mál samtakið viðmerkti. Men nú tekur Vinnuhúsið størri samfelagsligar spurningar upp og er ein týdningarmikil viðleikari í føroyskum samfelagsviðurskiftum. Jan Motensen sigur, at Vinnuhúsið sjálvandi vil hava ein leiklut í samfelagsskipanini. Tað er týdningarmikið fyri demokratiið, at vinnufeløg og fakfeløg luttaka í samfelagskjakinum og geva politisku skipanini eitt meira kvalifisera støðið at byggja sínar avgerðir á, sigur Jan Mortensen.

Hetta verður millum annað gjørt við at skipa fyri ráðstevnum sum t.d. Offshore Faroes 2006, ið verður hildin í hesum døgum.

Visión 2015

Í sambandi við Visión 2015 hevur Vinnuhúsið sett ein strategibólk, at gera frágreiðingar, ið kunnu vera við til at lýsa viðurskiftini og ávirka avgerðirnar. Bólkurin hevur gjørt frágreiðing við tilmælum um dynamik í kapitalvirkseminum, og seinasta mánaðin eru tvær frágreiðingar komnar um útbúgving og gransking. Tann seinna hesum var løgd fram í farnu viku, og hendan frágreiðing hyggur at, hvussu granskingarumhvørvið í Føroyum er skipað og kemur við tilmælum til broytingar.

Jan Mortensen vísir á, at skúlagongdin er ein sera týdningarmikil partur av menningini av arbeiðsorkuni í samfelagnum. Tí sær Vinnuhúsið tað, sum sína ábyrgd og í sínum áhuga at geva sítt íkast til kjakið um skúlaskipanina.

Tænastur skulu gerast betur

Hann sigur, at Vinnuhúsið, sum er, er nøgt við sín leiklut í samfelagnum. Vinnuhúsið livur av limagjaldinum hjá limafeløgunum, og hetta avmarkar í sær sjálvum virkseminum í at vaksa nógv meira. Men arbeitt verður alla tíðina við at gera tænasturnar til limirnar betur. Millum annað við at betra heimasíðuna og tær tænastur, ið verða veittar umvegis hana.

Í løtuni starvast 6 fólk í Vinnuhúsinum. Í mun til 2 fyrst í 90’árunum. Nýggju húsini gera arbeiðsumhvørvið betur og hetta ávirkar sjálvandi arbeiðslagið hjá okkum, ið starvst her, sigur Jan Mortensen, ið seinastu árini er vorðin almenna andlitið hjá føroyskum vinnulívi.

Simon Kvamm á Planet Awards: Føroyar er sum narkotika – og eg havi brúk fyri at fáa Føroyar í æðrarnar

Nephew sangarin Simon Kvamm verður við á Planet Awards, har hann skal handa eina av virðislønunum. Hann gleðist um høvið at sleppa aftur til Føroyar, ið hann hevur fingið, nú Nephew eru í uppskoti til planetina fyri besta útlendska.

Planet Awards

Kendasti maður í Danmark við genum úr Gøtu Simon Kvamm sigur, at Føroyar er eitt fantatiskt stað. Hann gleðir seg nógv til aftur at sleppa at seta seg niður og hyggja út yvir Tórshavn, at uppliva føroysku náttúruna hesa ársins tíð og at hitta alt vinfólkið og skyldfólkið aftur.

Hann greiðir frá, at Føroyar veruliga er fari undir húðina á honum. “Føroyar er sum narkotika, og eg havi brúk fyri at fáa Føroyar í æðrarnar aftur”, sigur hann. Tí er hann so øgiliga glaður um henda møguleikan.”Tí annars hevði eg noyðst at tikið ein kold tyrker, fyri at halda okkum til narkotermonologiðina”, sigur hann. “Bæði eg og daman hjá mær gjørdust heilt bitin av Føroyum.”

nud: Hvussu var uppliviningin at spæla á G! í summar?

Simon: Upplivingin í summar var heilt fantastisk. Vit vóru har í eina heila viku og upplivdu ótrúliga nógv stuttligt. Hetta var fyrstu ferð í eitt ár , at vit vóru saman sum ein bólkur uttan at arbeiða, uttan gera samrøður við miðlar, uttan spæla ella annað tílíkt. Hetta var júst eitt ár eftir, at fløgan USA/DSB kom út, og vit høvdu verið seg nógv upptiknir hetta árið. Tí var tað ein ótrúliga góð tíð fyri bólkin. Føroyar fór undir húðina á okkum øllum. Tað gjørdist ein ordiliga feit vika.

Sjálv konsertin var eisini heilt serlig. Vit høvdu alla vikuna gingið og skeitt oman á sandin, sum gjørdist størri og minni alla tíðina. Vit hugsaðu okkara, um hvussu tað fór at enda við konsertini. So frættu vit, at flóð fór at vera, meðan konserin var. Men G! fólkini tey tóku ikki hetta so tungt. Tey høvdu ein sovorðnan herligan afturlenaðan hugburð, sum vit sóu hjá nógvum føroyingum. Tey gjørdu ikki mætari enn, at tey ringdu eftir einum sandbáti, sum kom og legði eina last av sandi. Tað var herligt.

Føroyingar eru rættiliga ymiskir frá danum. Men alíkavæl eisni eitt sindur líkir. Tað er t.d. deiligt, at man dugir at práta sama mál.

Vit høvdu onga hóming av hvussu vit fóru at verða móttiknir á pallinum, men tað gjørdist ein stór uppliving. Kanska serliga fyri meg. Hóast eg ikki dugi føroyskt, so er abbi mín úr Gøtu, og eg kenni, at Føroyar er ein stórur partur av mær. Tí byrjaði eg konsertina við at siga okkurt á føroyskum, sum eg hevði lært meg til hetta kvøldið. Tað var heilt fantastiskt at tosa føroyskt í eina mikrofon framman fyri so nógvum túsund menniskjum.

Tá vit so byrjaðu at spæla og móttøkan var so góð sum hon var. Tá gjørdist løtan ordiliga gandakend. Hatta gjørdist stutt sagt ein heilt serlig uppliving í okkara lívi, sum hevur sett seg djúpt í okkara hjørtu.

Tit hava spælt í G! skjúrtum á tykkara konsertferð í Týsklandi, hvussu ber tað til?

Tað er fyrst og fremst tí, at talan er um nakrar feitar skjúrtir, men eisini tí tær hava eitt kensluligt virði fyri okkum. Vit hava nú ikki bara spælt í Týsklandi í teimum, vit hava faktiskt spælt næstan allar konsertir síðan vit spældu á G! í teimum.Tær eru vorðnar eitt slag av góðum uniformi. Tað er greitt, at tað fara tær ikki at halda áfram við at vera, tí so regluligir eru vit ikki. Men tað hevur kenst rætt higartil.

Trummuleikarin hjá okkum misti sína, og tað var eitt øgiligt baks at fáa fatur í eini nýggjari, tí tær vóru útseldar. Men ein av fyriskiparunum gav honum sína.

Nú verður føroyskur tónleikur heiðraður á Planet Awards, kennur tú nakað til føroyskan tónleik?

Tíanverri lá ikki serliga væl fyri at hoyra nakað serligt í summar. Men eg hoyrdi 200, teir dámdi okkum øgiliga væl. Tað var eisini orsøkin til, at vit bjóðaðu teimum við á pallin. Eg fekk eisini fløguna hjá Makrel, sum eg havi lurtað eitt sindur eftir. Harafturat havi eg luttikið á einum tiltakið í Danmark saman við Teitur í heyst. Eg kendi hann slettis ikki áðrenn, men tað, sum hann gjørdi, riggaði væl. Hann syngur fantastiska væl, hevur eina góða rødd. Tað virkar uppiborið, at hann er í uppskoti til planetina sum besti sangari.

200 vóru á palli við tykkum á G!, kann tað hugsast, at tit aftur fara at gera okkurt saman?

Ja, tað kann væl hugsast, vit høvdu eina skumla ætlan um at virka sum Musclemankór hjá teimum í Vega í August. Men tað lá tíanverri ikki fyri. Men eg hevði hildið tað verið sera stuttligt at verið Musclemankór onkuntíð. Ella kanska at vit spæla onkra konsert saman.

Nephew hevur fingið eitt ótal at heiðurslønum í Danmark, og á MTV European Music Awards vóru tit í uppskoti til ársins danska bólk. Hava tit nakrantíð verið í uppskoti til besta útlendska bólk?

Nei, tað hava vit ongantíð roynt áður – Tað er øgiliga stórt. Vit taka tílíkt sum eitt stórt herðaklapp. Tá vit fara á pallin, so eru vit har fyri at samskifta við áskoðaran, og tílíkar heiðurslønir eru eitt slag av aftursvari til okkara. Vit seta stóran prís uppá tað. Tí tílíkt vísir, at vit hava rakt okkurt, tað verið seg í áskoðaranum ella í einari dómsnevnd. Tað er sku’ feitt.

Man kann ikki brúka tað til nakað listarligt. Eg meini so við, um vit vinna ella tapa eina virðisløn, so verða sangirnir hvørki betur ella verri. Men heiðurslønin er eitt aftursvar, og tað vermir sjálvandi. Vit eru so í øllum førum ikki ein av hesum bólkunum, sum sigur: Vit vilja ikki hava nakra heiðurslønir….. Okkum dáma tær væl, og vilja fegin hava tær. Tær eru eisini fínar at seta oman á bunkarnar av pappíri á skrivaraborðinum, so pappíri ikki fýkur um alt húsið.

Annars er tað nokkso stuttligt at vera í uppskoti saman við Madonnu og Green Day, tað er bara í Føroyum, at tað ber til. Hatta er eitt gandakent land.

Hesuferð kemur tú til Føroyar at handa eina heiðursløn, men hvussu verður við Nephew, koma tit aftur til Føroyar at spæla?

Ja, tað kann eg lova tykkum, at vit koma. Tað verður ivaleyst ikki í ár. Í løtuni skriva vit eina nýggja fløgu. Eg havi fingist burturav við hetta seinastu mánaðarnar. Síðan taka vit hana upp, og tá fløgan er útkomin er konsertferð í Danmark á skránni. Men aftan á, at konsertferðin er av, so fara vit aftur til Føroyar.

Herðaklappið hjá Kristian

Maðurin aftan fyri 250 føroyskar tónleikaútgávur seinastu 28 árini, Kristian Blak, fekk serliga Planet Herðaklappið. Hetta var ordiliga skeg heldur Kristian.

Planet Awards

Tað var ein fegin Kristian Blak, ið fekk Planet Herðaklappið á Planet Awards leygarkvøldið. Men eisini konan Sharon var glað, hon segði, at hon hevði ynskt sær eina Planet heiðursløn at stilla á hyllina í stovuni. Tað er nevniliga sonur Kristian og Sharon, Sámal og vinmaður hansara David Geyti, ið hava gjørt snotiligu planetirnar. Sharon var tó serliga glað vegnað Kristian, tí hon helt mann sín hava uppiborið eitt tílíkt herðaklapp fyri sítt arbeiði fyri føroyskan tónleik, og hvør man vita tað betur enn júst konan hjá hesum arbeiðssama manni.

Kristin segði í spølni, at honum hevði dámt planetina so væl, at hann hevði hugsað um, at biðið Sámal um at gera eina eyka planet, sum tey kundu fáa hetta pena listaverk. So tað er bara gott, at eg vann eina heldur Kristian.

Hann er stoltur av, at Sámal bleiv biðin um at gera planetirnar: ”Hann er ein dugnaligur drongur. Hann hevur gjørt eitt stórt og gott arbeiðið við planetunum, og man gleðist jú tá onkur í familjuni ger nakað serligt”.

Kristian sigur annars, at hann gjørdist ikki sørt kløkkur, tá Jan Müller nevndi hansara navn av pallinum. “Hatta var eitt ordiligt yvirraskilsi – Men tað var samstundis skeg at hoyra, fólk rópa mítt navn, tá eg kom á pallinum.”, sigur Kristian.

Kristian hevur virkað í føroyska tónleikaídnaðinum síðan 1974 og hevur nærum øll árini verið ein slóðbrótari. Spurdur um menningina í føroyskum tónleiki seinastu 32 árini, sigur Kristian, at menningin hevur verið sera stór, bæði í tali og í góðsku á útgávum. Kristian byrjaði sum útgevari í 1977 og tey 18 árini fram til 1995, gav TUTL 50 útgávur út. Seinastu 10 árini hevur felagið givið út fleiri enn 200 fløgur. Kristian heldur, at tvinnar høvuðsorsøkir eru til hetta. Digitaliseringin hevur gjørt sjálvt arbeiðið við at gera fløgur munandi lættari. Hin orsøkin er broytingin innan føroyskan popp- og rokktónleik fyrst í 90’árunum. Bólkar fóru frá at spæla løg hjá øðrum til at spæla egið tilfar, at hesum sprottu nógvar útgávur.

Kristian heldur eisini, at serliga seinastu árini er nógv hent við góðskuni á útgávunum, tónleikararnir eru á høgum støði og hava nógvan sjálvkritikk. Hetta hevur havt við sær, at nakrar sera góðar fløgur eru komnar út. Kristian sigur, at avbjóðingin hjá TUTL, nú liggur í at liva upp til ábyrgdina, ið tann høga góðskan leggur á herðarnar á felagnum. Planet Awards gjørdist eitt sera gott kvøld hjá TUTL, við hópin av nøvnum í uppskoti og fleiri í millum vinnararnar.

Ein av bólkunum, ið hevur givið eina góðsku fløgu út á TUTL í 2005, er 200. Mikael sonur Kristian spælir bass í bólkinum. 200 vann planetina fyri besta bólk. Kristian er sera glaður fyri, at Mikael fekk hendan heiður, men eisini vegna Niels og Una. Tí teir spæla øgiliga væl og hava givið eina sera góða fløgu út, ið hevur sligið navnið hjá 200 fast, sigur Kristian.

Rúni hevur samráðst fyri 100 milliardir

Rúni Bro Róin er 32 ára gamal úr Hoyvík. Hann hevur higartil luttikið í samráðingum fyri 100 milliardir. Í starvinum sum stjóri fyri íløgufígging hjá DONG situr Rúni, við ábyrgd fyri strategisku skipanini av einum av teimum størstu íløgufíggjarætlanunum í Danmark.

Eg hitti Rúna Bro Róin á høvuðsskrivstovuni hjá DONG í Hørsholm stutt uttanfyri Keypmannahavn. Hann var fryntligur og bjóðaði mær ein góðan bita á skrivstovuni hjá sær, meðan vit prátaðu um starvið sum Head Of Co í DONG, um fyritøkuna og um Rúna sjálvan. Hann leggur fyri við at siga, at hetta er hann, ið úttalar seg vegna Rúna ikki vegna DONG.

DONG er ein risafyritøka, ið hevur Norður Atlantshavið sum eitt av sínum fremstu arbeiðsøkjum, tí ynskir stjórin fyri íløgufígging sjálvandi ikki, at eitt prát við hann skal tolkast, sum almenni politikkurin hjá DONG.

Las økonomi

Rúni vaks upp í Hoyvík, gekk í Hoyvíkar skúla og fór síðan í student í Hoydølum. 20 ára gamal fór hann til Århus at lesa búskap.Her gekk sera væl. Á hvørjum ári sendir Århus Universitet seks fólk til Cranfield School Of Management í Onglandi at luttaka í eini eitt árs MBA útbúgving. Tú sleppur at taka tann kreativa helminingin av MBA’ini. Tann teoretiska partin fært tú góðskrivaðan fyri lesturin í Århus. Rúni søkti luttøku og varð valdur út av universitetinum at fara til London. Hetta hevur nógv at týða fyri starvsmøguleikar í summum londum, sigur Rúni.

Afturkomin til Århus gjørdi hann útbúgvingina í búskapi lidna innan fyri tey ætlaðu fimm árini.

Í starv hjá TDC

Eftir lokna útbúgving varð hann settur í starv hjá danska telerisanum TDC í Keypmannahavn. Har arbeiddi hann við búskaparligari greining. Men eftir hálvt annað ár hjá TDC, var hann vorðin deildarleiðari. Hann varð verðandi hjá TDC í fýra ár og fekk har royndir við at arbeiða við stórum íløguætlanum. Saman við DONG er TDC ein av teimum fyritøkunum við størstu íløgufíggjarætlaninini í Danmark.

Headhuntaður

Í 2001 kom fyrrverandi stjórin í danska fíggjarmálaráðnum Anders Eldrup í starv sum stjóri í DONG. Hetta hevði stórar umskipanir í fyritøkuni við sær. Í hesum sambandi varð leitað eftir best egnaðu fólkunum. DONG brúkar sokallaða headhunting, har teir velja best egnaðu fólkini til leys størv og bjóða teimum tey. Sum skilst stóð navnið hjá Rúna á listanum, og hann varð settur í starv við projektleiðslu. Hann fór sostatt úr einum starvið við beinleiðis leiðslu til eitt starv projektleiðslu. Hann gjørdist tó heilt skjótt deildarleiðari í DONG.

100 milliardir

Rúni Bro Róin er nú 32 ára gamal. Hann hevur higartil luttikið í samráðingum fyri 100 milliardir, nakrar av samráðingunum eru enn ikki endaliga gjøgnumførdar, men nógvar eru. Størsti einstaki sáttmálin hann hevur samráðst um, var áljóðandi 24 milliardir.. Eg spurdi hann, um peningur ikki missir sítt virði, tá man arbeiðir við so stórum upphæddum. Men tað helt hann ikki “Peningur fær bara ymisk virði. Um tú samráðist um ein sáttmála, sum er 24 milliardir, so hevur peningurin eitt virði, er sáttmálin um eina millión, hevur peningurin eitt annað virði, og tá eg komi til hús, hevur hann eitt heilt triðja virði.”, sigur Rúni. Hann heldur tó, at tað er áhugavert, tá tú samráðist um stóru sáttmálarnar, at tú kanst uttan himpr biðja 100-200 fólk koma til arbeiðis, ella fara út og keypa júst tann rætta serfrøðingin til onkra uppgávu.

Situr við samráðingarborðið

DONG byrjaði fyrst í 1980’unum sum danskt olju- og gassfelag, men virksemið er altsamt vaksið hesi árini, og við íløgum og yvirtøkum bæði í Danmark og í útlandinum er felagið, ið danski staturin eigur, vorðið ein risi, ið millum annað eigur stórar partar av danska elkervinum, stór olju- og gassøki í bæði donskum og útlendskum havøki, umframt nógv annað virksemi innan orku. Felagið hevur skrivstovur í Danmark, Noregi, Svørríki, Týskland, Hollandi og Stóra Bretlandi. Rúni spælir ein virknan leiklut í yvirtøkunum. Deildin hjá honum tekur sær av fíggjarliga partinum og av strategi. Rúni situr ofta sjálvur við samráðingarborðið, onkuntíð sum samráðingarleiðari, onkuntíð aftan fyri í øðrum leiklutum.

Rúni greiðir frá at munur er á hvussu langa tíð ymisku transaktiónirar taka. Her eru tíðarskeið frá einari viku og upp í trý ár. Starvið er altíð avbjóðandi, men størta avbjóðingin er ivaleyst at halda tann góða hugburðin, tá tú situr og samráðist á triðja ári.

Úr jólafrítíð til arbeiðis

Rúni arbeiðir nógv, kanska ov nógv viðgongur hann, og ferðin er altíð høg. Eg havi upplivað at verða kallaður til Danmarkar úr jólafrítíð í Føroyum, og at verða vaktur mitt um náttina, tí okkurt er áfatt. Men hinvegin kann hann halda ein frídag um hann hevur hug til tað. Í næstum fer hann t.d. tríggjar vikur til Brasilia at ferðast..

Karate gevur frið

Umframt starvið í DONG roynir hann at menna sín leiðsluførleika við at taka ein útbúgving innan leiðslu. Men alíkavæl sær hann nógv til vinfólkini og er í biograf upp fleiri ferðir um vikuna. Men hóast ferðin er høg, kennir hann ikki nógv til strongd. Hann greiðir frá, at lykilin til hetta er Karate. Tá hann flutti til Keypmannahavnar byrjaði hann at ganga til Karate á Nørrebrogade. Hann gongur nú tríggjar ferðir um vikuna í einum av teimum mest siðbundu karatefeløgunum í Danmark. Har fyrigongur alt á japanskum, tú situr lágt og bukkar fyri hvør øðrum. “Tá tú ert til Karate, noyðist tú at vera til staðar, um tú gongur og hugsar um okkurt annað, so er avrokningin kontant.”, sigur Rúni. Hetta hjálpir honum við at skapa javnvág í gerandisdegnum.

Donsk vinfólk

Rúni býr á Christianshavn eitt hanagleiv frá Norður Atlantsbryggjuni, og Bryggjarn er hansara samband við føroyska útisetasamfelagið. Flestu vinfólkini eru danir, og føroysku vinfólkini eru antin í Føroyum ella í Noregi. Men hann plagar onkuntíð at fara til tiltøk á Bryggjuni. T.d. hjálpti hann til, tá ólavsøkan varð hátíðarhildin. Hetta helt hann vera sera stuttligt. Hann heldur orsøkina vera, at hann læs í Århus og flutti síðan til Keypmannahavnar. Tá flutti hann frá teimum føroyingunum, ið hann kendi har.

Hann heldur annars sambandið við føroysku røturnar við at ferðast heim til Føroyar so ofta, ið til ber.

Áhugamál í Føroyum

DONG er eitt virkið við nógvum áhugamálum í Føroyum, og sum hevur Føroyar í sínum framtíðarætlanum. Men hetta er ikki eitt øki, ið Rúni fæst við til dagligt. Men honum dámar væl at arbeiða á einum virkið, ið hevur við Føroyar at gera, og hetta ger sjálvandi, at tað er møguligt, at hann í framtíðini fer at hava okkurt við Føroyar at gera.

Droymdi um hetta í 1.G

Rúni er í einum av hægstu størvunum í Danmark innan sítt øki, men hann heldur ikki, at hann er komin á mál enn. “Hetta er akkurát tað, ið eg droymdi um, tá eg gekk í 1.G. Men eg dugi at síggja nógvar avbjóðingar enn. Eg eri ikki bundin at Danmark, og heimurin er stórur.”, sigur hann. Men hann heldur, at enn eru nógvar spennandi avbjóðingar í DONG, millum annað størsta danska børsnoteringin nakrantíð, tá danski staturin fer at lata partabrøv í DONG til sølu.

Rúni ivast í, um hann nakrantíð flytir til Føroyar aftur. Hann sær ikki sum nú nakrar nóg spennandi yrkisligar avbjóðingar. Men samstundis, so er hann greiður yvir, at hetta kann broyta seg. Hann kennur nógv, ið hava sagt, at tey ongantíð flyta heim aftur, men síðan eru flutt heim og stórtrívast.

Leirvíkingur á bygd í stórbýnum

Høgni Lisberg er júst fluttur í nýggja íbúð, hevur givið nýggja fløgu út og um tvær vikur skal unnustan eiga teirra fyrsta barn. Vit hittu 23 ára gamla leirvíkingin í føroysku bygdini á Amager, Oyrasundskollegiinum.

Orð: Niels Uni Dam n

Mynd: Símun Jóannesarson

Fløguútgáva

Kanska mest eftirbíðaða fløgan seinnu árini “Morning Dew” hjá Høgna Lisberg er nú endiliga komin í handlarnar. Eg hitti 23 ára gamla leirvíkingin á Oyrasundskollegiinum á Amager, har hann saman við unnustuni júst er fluttur í nýggja og størri íbúð. Um tvær vikur er unnustan sett til at eiga teirra fyrsta barn, og tí gjørdist tveyrúma íbúðin ov lítil. Høgni og ein vinmaður mála gomlu íbúðina, tá eg komi á gátt.

So erligt og sjarmerandi

Fyrra fløgan hjá Høgna “Most beautifull things” kom út í desember 2003. Fløgan var framúrskarandi, við frálíkum løgum sungin og spæld við nógvari innliving og sjarmu. Hetta hevði við sær, at fløgan gjørdist næst mest selda fløga hjá plátufelagnum Tutl í 2004. Høgni er gávuríki trummuleikarin í Clickhaze. Hann er so ótrúliga musikalskur og spælir gittar og syngur bæði á fløgunum og konsertum. Røddin er egin, og hóast hann hvørki er Pavarotti ella Eivør, so er útrykki so erligt og sjarmerandi, at tú noyðist at elska røddina. Trummurnar eru ikki lagdar á hyllina, og hann spælir eisini trummir á báðum fløgunum, men live spælir hann ofta uttan trummuleikara.

Herdaður av at bíða

Meðan vinmaðurin málar víðari, royna eg og Høgni at finna eitt stað, har vit kunnu seta okkum uttan, at farteldan ella eg verða smurd alt ov illa inn í máling. Høgni tykist á onkran hátt eitt sindur friðsælur. Hann greiðir frá, at nú er eitt ár síðan, at hann fór undir at fyrireika fløguna. Ætlanin var, at hon skuldi koma í februar, so hann kennir seg herdaðan av at bíða.

Hann sigur, at honum dámar væl á Oyrasundskollegiinum, har hann livur millum nógvar føroyingar, í tí sum mest minnur um eina føroyska bygd í Keypmannahavn. Tað er sera praktiskt at búgva í Keypmannahavn, tá hann spælir í útlandinum. Hetta sparir ferðaseðilin úr Føroyum, og hetta ger tað nógv betri møguligt at fara uttanlandað, tildømis til Sveits. Høgni hevur verið á fleiri konsertferðum í Sveits, og sambært tónleikarunum í sveitsiska bólkinum Sundiver, ið vitjaði í Føroyum herfyri, er Høgni ein sonn stjørna í Sveits. Hetta heldur Høgni vera nakað yvirdrivið men sigur, at tað hevur gingið væl í Sveits, og fjølmiðlarnir hava verið við uppá tað. Sveits er ein marknaður hann ætlaður sær at royna seg á við nýggju fløguni. Sum marknaður minnur Sveits um Danmark, tað er nokkso yvirskoðiligt, sigur Høgni. Umboðsmaðurin hjá Høgna roynir í løtuni at fáa eina avtalu við okkurt bookingfelag í Sveits, umframt eitt útgávufelag at geva ”Morning Dew” út har.

Vildi sleppa undan Óla Poulsen

Upprunaliga skuldi fløgan ljóðblandast í Belgia av Luc Van Acker. Men hetta fór í fisk, og nú 10 mánaðar seinni, stendur navnið hjá Luc Van Acker sum upptøkutøkningur av nøkrum røddum og gittarum á fløguni, meðan føroyski Óli Poulsen hevur ljóðblandað.

Høgni sigur, at orsøkin til at hann valdi Luc Van Acker, var royndin at fáa fløguni at ljóða annarleiðis. Flestu føroysku fløgur verða ljóðblandaðar av Óla Poulsen, tí var tað eitt sindur óinteressant. Høgna dámar væl at finna nýggj fólk at arbeiða við, soleiðis at hansara fløga ljóðar annarleiðis. Hetta var eisini orsøkin til at fyrra fløgan varð ljóðblandað í Englandi. Høgni leggur dent á, at hetta ikki hevur nakað at gera við ónøgd við Óla Poulsen, sum jú er fremsti føroyski ljóðblandarin. Tí var tað eisini upplagt at velja Óla sum ljóðblandara, tá hitt ikki riggaði.

Væl nøgdur við úrslitið

Høgni sigur, at hann er sera væl nøgdur við úrslitið og ivast ikki í, at fløgan slettis ikki hevði verið líka góð, um hon var ljóðblandað liðug í Belgia. ”Tá eg fór heim aftan á seinastu masteringina, føldi eg, at fløgan var liðug, øll løgini føldust liðug” sigur Høgni. ”Eg eri sum flestu ungu tónleikarar eitt sindur klodduttur, og tá er gott, at ein, sum er so toppprofessionellur sum Óli Poulsen, traðkar til, og brúkar neyðugu tíðina til at gera fløguna heilt lidna, hann sleppur henni ikki fyrr enn hon er heilt liðug.”

Óli hevur ikki bert ljóðblandað fløguna, hann hevur samframleitt, ella ko-prodjúsa fløguna við Høgna, og fleiri gittarar, røddir, hammond, strúkarar, orgul og klaver vórðu spæld inn í upptøkuhølunum hjá Óla.

Fløgan bleiv betur í Belgia

Høgni heldur, at tíðin í Belgia hevur gjørt fløguna betur. Teir brúktu ikki nakað av ljóðblandingini hjá Luc. Men í Belgia møtti Høgni gittarleikaranum Tom Vanstiphout, sum spælir umleið helvtina av gittarunum á fløguni. Eisini sang Annelies Van Dinter kór á einum lagið í Belgia.

Høgni fekk eina betur fatan av hvat manglaði á fløguni í hesum tíðarskeiði. Hann fór tí í Grapehouse upptøkuhølið saman við Hans Poulsen og tók nøkur ting umaftur, áðrenn fari var til Óla Poulsen at ljóðblanda.

Upprunaligu og flestu upptøkurnar vóru gjørdar av Jens L. Thomsen í Lundgaard Studios í Vejen í Jútlandi. Orsøkin til at teir fóru í Lundgaard var, at Høgni og Jens høvdu spælt inn har við Clickhaze. Teimum dámdi væl hølini og fólkið har, eisini er prísurin lagaligur í mun til góðskuna, so tí avgjørdu teir at fara har at taka upp.

Samstarvið við Jens L. Thomsen helt fram á hesi fløguni. Teir spældu saman í Clickhaze og tóku fyrru fløguna upp saman. Men Høgni sigur, at leikluturin hjá Jens var minni hesuferð. Á fyrru fløguni, var alt ferskt, og teir sótu saman við kassagittarum og løgdu løgini til rættis. Hesuferð hevði Høgni fleiri royndir og hevði í størri mun lagt fløguna til rættis frammanundan.

Arbeiða fyri útlendskum útlendskum sáttmála

Fløgan er spæld inn í fýra ymiskum upptøkuhølum. Hetta hevur sjálvsagt kostað pening, og hann skal helst vinnast inn aftur. Tí arbeiðir Petur Hansen umboðsmaðurin hjá Høgna við at gera útgávu sáttmálar við feløg í ymiskum londum. Høgni sigur, at tað ikki er serliga trupult at fáa ein tílíkan sáttmála, men trupulleikin er at fáa ein góðan sáttmála. Kravið frá Høgna er, at sáttmálin er góður.

Høgni er sera væl nøgdur við sína umboðan, Petur Hansen gjørdi upprunaliga heimasíðuna hjá Høgna. Hann dugir væl tílíkt arbeiði, greiðir Høgni frá. Hann er eisini arbeiðsamur og fyrikomandi. Tá Høgni fór at leita eftir umboðsmanni, helt hann Petur vera upplagdan og spurdi um hann tímdi. Síðan tá hevur Petur arbeitt heilhjartaður fyri Høgna. Høgni sigur, at hann sjálvur hvørki hevur hug ella evnir til at taka sær av slíkum arbeiði. At Petur er miðlagrafikkari ger, at hann sjálvur kann gera promotionpakkar og annað tílíkt, og hetta hevur sera nógv at týða. Hann er eisini nógv úti um seg, og sjálvt um hann ikki upprunaliga hevði so nógv sambond, so hevur hann ringt runt til flest øll fólk í donsku tónleikavinnuni og hevur fingið nógv sambond.

Konsertferðin fer at bíða

Allar ætlanirnar hjá Høgna fingu eitt skot fyri bógvin, tá fløgan gjørdist so nógv seinkað. Ætlanin var, at hon skuldi koma út í februar ella mars, síðan skuldi hann spæla konsertir í Føroyum í summar, og marknaðarføra fløguna í onkrum útlandi í heyst.

Í løtuni eru ongar beinleiðis ætlanir lagdar fyri konsertferð. Høgni verður pápi í næstum, og hevur tí valt ikki at fara til Føroyar at spæla útgávukonsert. Ístaðin er hann farin á HF fyri at hava okkurt at fara upp til um morgunin, og hetta dámar honum væl. Hann ivast heldur ikki í, at hann kann sameina HF lesturin og lívið sum pápi við konsertferðum í framtíðini, hetta er eitt sindur sum at vera sjómaður sigur hann.

12 løg

Á nýggju fløguni eru 12 løg, 11 heimagjørd og so All along the watchtower hjá Bob Dylan. Hetta lagið er vorðið ein fastur partur av spæliskránni hjá Høgna, og tí kláraði hann ikki at lata verða við at hava tað við á fløguni. Millum tey heimagjørdu løgini er tittullagið “Morning Dew” sum Høgni eisini spældi á Atlantic Music Event. Hetta lag hevur ligið á 15 teimum bestu fyrr í ár.

Meira enn bert ein lekkur yvirkroppur

Mammurnar hjá vinkonunum spyrja, um eg enn havi líka lekran yvirkropp, fortelur 19 ára gamli Jóannes Lamhauge, sum hevur upplivað, at konufólk skríggjaðu, tá hann lat seg úr dreymakotinum.

Jóannes Lamhauge vann í summar heiðurin sum Ársins Songrødd. 19 ára gamli havnarmaðurin er greiður yvir, at sigurin setir krøv. Stórar songrøddir, sum Guðrun Sólja Jacobsen og Eivør Pállsdóttir hava brúkt Ársins Songrødd, sum lopfjøl til at gerast yrkissangari. Jóannes tímir væl at gerast yrkissangari, men stendur á gáttini til at skula velja lívsleið, og ymsar leiðir toga ymsar vegir.

Til Fraklands
Studentaskúlaprógvið er júst komið í hús, og Jóannes skal avgera, um hvar hansara lesnaður skal halda fram. Aftan nýggjár gongur leiðin væntandi til suður Fraklands til Aix en Provence, ið liggur stutt frá havnarbýnum Marseille. Hann kallar hetta eina pílagrímsferð. Hansara yndislistamaður Paul Cézanne hevði atelier í Aix en Provence, tí gongur leiðin hagar. Ætlanin er at taka eitt málskeið fyrsta hálva árið og síðan avgera, hvat skal henda.

Myndlistin dregur
Jóannes er eisini myndlistamaður, og hann hevur á námsferð við studentaskúlanum vitjað Aix en Provence. Honum dámar sera væl býin og vil fegin aftur. Hann sigur seg vera fullkomiliga frankofilan – Hann elskar alt tað franska. Seinastu trý árini hevur hann havt franskt í skúlanum, og hann gleðir seg til at læra meira um málið, fólkið og mentanina.

Rólant í Skorðini hevur verið fransklærari hjá Jóannesi tey trý árini á studentaskúlanum. Hesir tímar hava givið nógvan íblástur, ofta hava fraklendingar og fransktalandi annars verið gestir í tímunum. Ein tíma var Marjun Vatnhamar, ein ung føroysk kvinna, sum læs á einum listaskúla í París, og vitjaði. Seinni fóru tey, sum høvdu franskt til París saman, og tey vitjaðu listaskúlan hjá Marjun. Jóannes helt skúlan vera sera áhugaverdan. Hann hevur møguleika at sleppa inn á skúlan um hann hevur hug, og hetta er ein møguleiki.

Jóannes er ein sera gávuríkur listamaður, og hansara eyðsýndu gávir góvu honum 13 í árskarakteri í evning á Studentaskúlanum. Hetta letur nógvar dyr upp. Hann heldur, at París er ein spennandi býur, eitt satt listanna Mekka, og tað kann hugsast, at leiðin gongur tann vegin aftan á eitt hálvt ár í suður Fraklandi.

Í løtuni savnar Jóannes pening til ferðina, hetta verður fyrst og fremst gjørt við at mála, ætlanin er so at hava nakrar søluframsýningar. Eisini skrivar hann um list í Skáanum.

Sangurin dregur eisini
Hann sigur seg eisini hava hugsa um at lisið til arkitekt ella kanska paleontolog ella arkeolog. Møguleikarnir eru nógvir, men enn hevur hann ikki tikið nakra avgerð. Ein møguleiki er hægri lesnaður innan sang. Serliga nú hann er vorðin Ársins Songrødd. Song fyrimyndirnar eru ikki tær vanligastu fyri ein 19 ára gamlan drong: Alessandro Safina, Josh Groban, Andrea Bocelli og Ernst Sondum Dalsgarð. Við leiklutinum, sum Jósef i sangleikinum Jósef og hitt ótrúliga litfagra dreymakotið, vísti Jóannes føroyingum, at hann hevur eina frálíka rødd, sum egnar seg sera væl til musikalir. Hetta sama vísti hansara tolking av “When you say you love me” í ársins songrødd finaluni. Hann fortelur eina søgu við sanginum, og hevur stóra innliving í bæði tekst og lag. So nógva innliving, at tú trýrt honum.

Lekran yvirkropp
Men tað er ikki bara røddin og listargávurnar, sum eru góðar. Jóannes er ítróttarmaður, og er væl trenaður, hetta kom til sjóndar í Jósef og hitt ótrúliga litfagra dreymakotið. Í leikinum letur Jósef seg úr dreymakotinum, og stendur við berum yvirkoppi. Jóannes greiður frá, at tá hann lat seg úr, hoyrdi hann, eitt suð fara í gjøgnum allan salin í Norðurlandahúsinum, og so byrjaðu konufólkini at skríggja. Hann heldur tað vera nokkso stuttligt. Onkur konufólk samanbóru hann við ein griskan guð.

Hann upplivir eisini enn, at vinkonir fortelja, at mammurnar hjá teimum hava spurt, um hann enn hevur líka lekran yvirkropp.

Egin løg
Jóannes var í finaluni í Singer/Songwriter kappingini í Hafnia Lounge í fjør. Hann hevur skrivað løg í fleiri ár, og hevur havt nøkur liggjandi í skuffuni, men var ikki vanur at spæla tey alment. Tí vóru nervarnir øgiligir, tá hann fór á pallin í Lounge’ini. Hann kendi seg naknan. Hetta hóast, at har vóru nógv færri fólk enn til Dreymakotið. Hann sigur munurin var, at í Norðurlandahúsinum, var tað ikki Jóannes men Jósef, sum stóð á pallinum, tí vóru nervarnir ikki so ringir. Í Lounge hevði hann ongan leiklut at goyma seg aftan fyri, hann var berur.

Eisini vóru nógv av teimum í Lounge’ini slettis ikki áhugaði í tónleikinum, men bara komin fyri at ballast, tað kendist løgið at skula spæla fyri fólki, sum ikki tímdi at lurta.

Hann heldur annars Singer/Sonwriter kappingina vera eitt tað besta tiltakið, ið er í Føroyum. Luttakararnir eru so øgiliga ymiskir, t.d. vóru m.o. Rókur Jakobsen, Kári Páll Nolsøe og Ragnar í Vík við í fjør. Jóannes var serliga stoltur av, at hava vunnið á Ragnar í Vík, sum júst hevði verið í Nashville og sungið.

Hann hevur meldað seg til aftur í ár. Men gravgangurin var so stórur eftir at luttaka, at hann einans er sloppin á bíðilista. So hann sleppur bert at luttaka um onkur meldar avboð.

Jóannes spælir umframt gittar, klaver og trompet. Hann sigur, at gittarin er hansara besti vinur, og at hann hevur skrivað eina rúgvu av løgum. Dreymurin er, at gera eina fløgu onkuntíð, og heitið ársins songrødd setur nøkur krøv.

Ársins Songrødd
Jóannes heldur ikki at karmarnir fyri Ársins Songrødd eru serliga hepnir, støðið er høgt, og nógvir góðir sangarar syngja av heilum hjarta, men fyri áskoðararnar er hetta eitt ball. Hann heldur at ein sitikonsert hevði verið meira passandi til eitt tílíkt tiltak. Eisini hevði ein eldri lurtaraskarði fingið áhuga fyri tiltakinum, um karmarnir vóru annarleiðis.

Í høvuðsuppgávuni í evning á studentaskúlanum, gjørdi Jóannes millum annað eitt kórverk. Hann sigur seg droyma um, at fáa Sunnleif Rasmussen og Tarira at framføra verkið.

Nógvir eru dreymarnir, og evnini eru stór. Tað verður spennandi at fylgja við, hvat framtíðir hevur at bjóða Jóannesi

Tað verður svakliga gott!

Leygarkvøldið vitjar ein av best dámdu donsku tónleikabólkunum seinastu árini í Mentanarhúsinum í Fuglafirði, Carpark North hava í ár hittað stórt í Danmark við lagnum “Human” av aðru fløguni hjá bólkinum “All things to all people”.

Eg vitjaði Carpark North í venjingarhølinum.

Talan er um rokkkendan elektroniskan popp, ella við øðrum orðum sera forkunnugan tónleik í Føroyskum høpi. Men við teimum smittandi niðurløgunum, er tónleikurin av eini sovorðnari góðsku, at sjálvt tey mest stirvnu mugu nikka við.

Nýggja fløgan ”All things to all people” tekur táttin upp eftir fyrru fløguni, og er uppaftur betri enn tann fyrra. Serliga fyrsta stakfløgan ”Human” er framúr, hon rokkar fullkomiliga.

Tekur ímóti mær

Í bilinum á veg út í venjingahølið hjá Carpark North, spælir útvarpsrásin P3 enn einaferð hittið ”Human”. Fryntligi sangarin Lau tekur í móti mær, tá eg koyri inn í garðin uttan fyri venjingarhølið. Eg nevni fyri honum, at eg júst havi hoyrt ”Human” í útvarpinum. Hann smílist, og sigur eitt sindur bandittasliga, at hann ikki veit, hvussu nógvan pening plátufelagið mann hava goldið Danmarks Radio fyri at spæla hann.

Vildi verið í salinum

Í venjingarhølinum, ið eru á stødd við eini miðal hús, standa hinir limirnir í bólkinum og forrita á eini teldu. Hetta er partur av venjingini, sigur Lau. Hann greiðir frá, at teir allatíðina royna at gera framførsluna betri. Akkurát nú arbeiða teir við at gera ein intro til konsertferðina, ið byrjar í Føroyum. Tankin er, at fáa fólk at vera vill, longu tá bólkurin fer undir fyrsta lagið.

Her er ikki bara talan um at gera eina intro, men um at skapa eina heildarframførslu. Teir hava arbeitt nógv við hesum. Lau ivast ikki í, at tað verður svakliga gott og sigur, at hann hevði ynskt at sloppið at staðið í salinum og hugt eftir framførsluni.

Tað skínir eitt sindur í gjøgnum, at maðurin er fyrst í tjúgunum, hann er so livandi og ivrigur at fortelja um sína list, og hann meinar tað ordiliga nógv. Sera frískligt og sera erligt.

Allastaðni í venjingarhølinum standa ljómborð, forsterkarar, trummusett og ymiskir gittarar, hetta er eitt ordiliga stuttligt spælipláss, og teir tykjast at trívast her.

Mest spælda lag í 2003

Tað var lagið ”Transparent and glasslike”, ið smitaði Carpark North upp á toppin á donsku hittlistunum, og hjálpti við at selja ikki færri enn 46.000 eintøk av fyrstu fløguni. Lagið var mest spælda lag í donskum útvarpi í 2003, og lá í vikuvís ovast á Tjecklistanum, ið er danska útgávan av 15 teimum bestu.

Carpark North sannførdu í Týsklandi

Í síðstu viku vóru Carpark North ein av bólkunum, sum danski tónleikaídnaðurin bjóðaði fram, á stóru Poppkomm messuni í Berlin. Hetta varð gjørt við eini útseldari konsert á spælistaðnum Postbahnhof. Sambært Gaffa var framførslan hjá Carpark North framúr.

Lau sigur, at hann fekk eina kenslu av, at tað gongur væl í Týsklandi. Tvey útgávufeløg hava bjóðað um kapp fyri at sleppa at geva ”All things to all people” út á týska marknaðin. Hetta átti at verið eitt gott tekin. Hann sigur, at tað felagið, sum fekk uppgávuna tykist ordiliga áhuga í at gera eitt gott sølu- og marknaðarføringsarbeiði. Fløgan kemur út í Týsklandi í næstum, og hetta verður sera spennandi heldur Lau.

Hann sigur, at tað var eitt sindur stuttligt, at tá teir komu til Berlin, hildu teir seg vera púra ókendar, men tað fyrsta, ið teir sóu á flogvøllinum, var týkst tónleikablað, sum hevði grein við stórari mynd av Carpark North á síðu 3.

Spennandi samstarv

Millum tey ið lurtaðu í Postbahnhof var umboðsmaðurin hjá elektroniska tónleika guru’inum Moby, og honum dámdi teir so væl, at hann hevði fund við Carpark North dagin eftir konsertina. Lau sigur, at tað var ein sera spennandi fundur, sum kann enda við onkrum ordiliga spennandi, men at einki er komið upp á pláss enn, so hann vil helst ikki tosa ov nógv um tað.

Spæla hvørt vikuskifti

Konsertin í Mentanarhúsinum er tann fyrsta av nógvum konsertum, higartil eru øll vikuskiftini restina av hesum árinum upptikin. Hetta eru fyrst og fremst konsertir í Danmark, men eisini í Svørríki, Noregi, Finlandi og Týsklandi.

Lau sigur, at teir hava lagt nógv arbeiði í at gera framførsluna, so góða sum møguligt. ”Vit eru ein undirhaldsbólkur”sigur hann, ”Okkara tónleikur er gjørdur fyri at gera fólk glað, og fyri at fáa lív í tey. Vit eru soleiðis, sum persónar, at um vit ikki spæla lívligan og festligan tónleik, so keðast vit av tí. Okkara framførsla ber brá av hesum.

Størri frælsi

Til konsertirnar hava Carpark North ein eyka ljómborðsleikara við. Hetta eru neyðugt sigur Lau. Hann heldur, at ljóðmyndirnar høvdu verið ov lítlar uttan eyka ljómborðsleikaran.

Tað gevur somuleiðis størri frælsi á konsertunum. Fleiri av løgunum hava forritaði petti, og rútmuboksir og annað liggja undir lagnum. Men onnur løg, sum t.d. stóra hittið ”Transparent & Glasslike” verða spæld heilt live, uttan nakað undirliggjandi. Henda møguleika gevur eyka ljómborðsleikarin, og tað ger konsertina meira livandi, og nógv stuttligari at spæla.

Nógv broyttir

Lau greiðir frá, at mátin bólkurin arbeiður er broyttur nógv síðan byrjanina, fyrr líktust konsertirnar nógv fløguni. Men hetta riggaði ikki so væl í øllum løgum, so tí hava teir gjørt summi av løgunum um, við eyka pettum, og umskipan av ymsum. Hetta riggar betur, og ger sjálvandi eisini konsertupplivingina betur. Konsertin er ein heilt onnur uppliving enn at seta eina fløgu við bólkinum á.

Meira víðgongd fløga

Tá teir fóru í holt við nýggju fløguna, høvdu teir eitt brennandi ynski um, at fáa gjørt fløguna eitt sindur meira víðgongda. Fáa tað sum rokkar at rokka meira, gera forritanina eitt sindur frekari og gera alla ljóðmyndina meira massiva. Hetta heldur Lau hevur eydnast. Men tað hevur somuleiðis tað við sær, at kenslurnar hjá fólki eru sterkari fyri hesið fløguni enn tí fyrru. Summi elska hana, meðan onnur inniliga hata hana.

Fyribils merkir hetta, at fløgan hevur fingið framúr góð ummælir, men hevur selt nógv færri eintøk enn tann fyrra, tó kann hetta broytast sera nógv, um gjøgnumbrotið á tí týska marknaðinum kemur.

Vildu gjarna til Føroyar

Lau sigur, at eingin av limunum í Carpark North hevur verið í Føroyum fyrr. Men teir hava hoyrt ordiliga nógv gott um landið. Tí ynsktu teir at sleppa hendanvegin. Hann sigur seg vóna at sleppa at uppliva eitt sindur av landinum á ferðini.

Hann sigur, at teir hava fantastiska góðar royndir við at spæla forkunnug støð og fyri fólki, sum ikki kennir tónleikin. Teir hava spælt í Grønlandi, Italia og Irak. Allar hesar konsertir hava verið stórar upplivingar fyri bólkin. Tá fólk ikki kennir fløguna, lurta tey nógv meira opin eftir tónleikinum. Tónleikurin sleppur tí at standa sjálvur, og hetta virkar øgiliga sterkt.